Ograniczenie władzy rodzicielskiej – co to jest? Kiedy jest możliwe?
Władza rodzicielska zbiór praw i obowiązków obejmujących m.in. wychowanie i pieczę nad dzieckiem oraz jego majątkiem. To prawny obowiązek rodzica. Władza rodzicielska jest sprawowana nad małoletnimi dziećmi. Możliwa jest utrata władzy rodzicielskiej lub jej ograniczenie. Mamy z tym do czynienia najczęściej w przypadkach rozwodów, ale także wtedy gdy działania rodziców zagrażają bezpieczeństwu dziecka czy naruszają jego prawa albo godność.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej – czego dotyczy?
Jakie prawa i obowiązki można ograniczyć sądownie ojcu lub matce dziecka? Rodzic, któremu ograniczono władzę rodzicielską może np. przestać decydować o edukacji dziecka (stracić wpływ do jakiej szkoły pójdzie jego dziecko, stracić legitymację do reprezentowania dziecka w kontaktach z kadrą szkoły itp.). Najczęściej ograniczenie praw rodzicielskich (władzy rodzicielskiej) polega na wyznaczeniu określonych terminów lub czasu kontaktu z dzieckiem. Poza tymi terminami rodzic z ograniczoną władzą rodzicielską może wtedy widywać się z dzieckiem, o ile zezwala na to osoba posiadająca pełnię praw rodzicielskich. W praktyce nie spotyka się właściwie ograniczeń praw rodzicielskich dotyczących wglądu w dokumentację medyczną czy kontrolę nad leczeniem dziecka.
Ograniczeniu praw rodzicielskich może towarzyszyć wyznaczenie nadzoru kuratora sądowego, który kontroluje kontakty rodzica z dziećmi. Kuratelą może być też objęty w takiej sytuacji majątek osoby małoletniej.
Kiedy może być orzeczone ograniczenie władzy rodzicielskiej
W praktyce najczęściej ograniczenie praw rodzicielskich jest orzekane w związku z rozwodem rodziców. Jest to często konieczne, jeśli rozwiedzeni rodzice nie są w stanie wypracowywać jednolitego stanowiska w sprawie wychowania dziecka. Gdy nie mogą się porozumieć, konieczne jest przyznanie prawa do podejmowania decyzji w niektórych sprawach tylko ojcu lub matce. (Więcej szczegółów związanych z rozwodem i regulowaniem sytuacji dziecka po rozwodzie można znaleźć na blogu: https://kurek-partners.com/ograniczenie-wladzy-rodzicielskiej/ )
Rozwód to jednak nie jedyna przyczyna. Ograniczenie władzy rodzicielskiej jest orzekane także wtedy gdy zachodzą obiektywne przeszkody w jej wykonywaniu przez rodzica. Powodem może być np. wyjazd do innego kraju i ustanie kontaktów, długotrwały pobyt w więzieniu czy problemy natury psychicznej – gdy rodzic nie jest w stanie zapewnić dziecku odpowiedniej opieki, bezpieczeństwa i poszanowania jego praw. Szczególnie częstym powodem ograniczenia władzy rodzicielskiej jest stosowanie przez rodzica przemocy lub wykorzystywanie seksualne.
Zdarza się jednak, że rodzice żyjący w rozłączeniu (np. po rozwodzie albo rozłączeni faktycznie) nie mogą z uwagi na obiektywne przeszkody (utrudniony kontakt, nieobecność, nałogi), albo nie chcą (nie mogą się porozumieć) wykonywać władzy rodzicielskiej wspólnie, to znaczy nie mogą podejmować wspólnych decyzji dotyczących kluczowych dla dziecka spraw.
Odebranie władzy rodzicielskiej
Odebranie władzy rodzicielskiej powoduje, że rodzic traci wszelkie prawa do podejmowania decyzji dotyczących dziecka. Wbrew jednak potocznej opinii, pozbawienie kogoś władzy rodzicielskiej nie jest równoznaczne z zakazem kontaktów z dzieckiem. Rodzic zachowuje do tego prawo, o ile sąd nie wyda w tej sprawie zakazu. Odebranie praw rodzicielskich nie oznacza też, że rodzic nigdy już ich nie odzyska. Sąd może wydać decyzję o przywróceniu praw rodzicielskich, jeśli dowiedzione zostanie, że przyczyny ich odebrania ustały – np. pozbawiony ich wcześniej rodzic przeszedł z powodzeniem terapię i nie stanowi zagrożenia dla dziecka, wrócił na stałe do kraju i może skutecznie zadbać o dziecko.
