Historia pizzy – jak powstało jedno z najpopularniejszych dań świata?

Pizza, jedno z najpopularniejszych dań na świecie, to połączenie prostych składników: ciasta, sosu pomidorowego, sera i dodatków, które stworzyły niepowtarzalną kombinację smakową. W ciągu wieków stała się nieodłącznym elementem kulinarnej kultury wielu krajów. Jednak skąd wzięła się pizza, jak ewoluowała i dlaczego zdobyła serca milionów ludzi na całym świecie? W tej historii prześledzimy jej początek, ewolucję oraz wpływ na dzisiejszą kulturę jedzenia.

Początki pizzy – starożytność i średniowiecze

Choć współczesna pizza kojarzy się głównie z Włochami, jej korzenie sięgają znacznie dalej. Już w starożytnych cywilizacjach, takich jak Egipt, Grecja czy Rzym, znajdowały się potrawy przypominające współczesną pizzę. W Egipcie spożywano rodzaj płaskiego chleba, na który nakładano różne dodatki, takie jak zioła i oliwa. Z kolei w starożytnym Rzymie popularnym daniem był „panis focacius” – rodzaj pieczywa, które było przypieczone na ogniu i podawane z różnymi dodatkami, m.in. oliwą, serem i ziołami.

W Grecji natomiast pojawiła się tzw. plakous, cienka pita, którą można było obłożyć różnorodnymi składnikami, od miodu po oliwki, zioła czy sery. Podobne potrawy pojawiały się także w innych regionach basenu Morza Śródziemnego.

Pizza w średniowieczu – narodziny włoskiej tradycji

Choć już w starożytności powstawały różne wersje potraw przypominających pizzę, to właśnie w średniowiecznych Włoszech zaczęto tworzyć danie, które z biegiem czasu wyewoluowało w klasyczną pizzę, jaką znamy dziś. W XII wieku, w południowych Włoszech, zaczęto piec okrągłe placki z mąki, oliwy z oliwek, ziół i serów, nazywane focaccia. Tego typu wypieki były popularne wśród biedoty, ponieważ były tanie i łatwe do przygotowania.

Za jednego z najstarszych przedstawicieli pizzy uważa się pizzę napolitańską, która w XVI wieku pojawiła się w Neapolu. W tym okresie ciasto zaczęto wzbogacać o pomidory, które pochodzą z Ameryki, a zostały przywiezione do Europy po odkryciu Nowego Świata przez Krzysztofa Kolumba. Początkowo pomidory były traktowane jako rośliny ozdobne i dopiero z czasem zaczęto wykorzystywać je w kuchni, szczególnie w regionach południowych Włoch, gdzie klimaty sprzyjały ich uprawie.

Narodziny współczesnej pizzy – Neapol i „Margherita”

Pizza, którą dzisiaj znamy, zaczęła nabierać kształtu w XVIII i XIX wieku. W 1889 roku włoski król Umberto I i jego żona, królowa Margherita, odwiedzili Neapol. Z tej okazji pizzeria Antica Pizzeria Port'Alba przygotowała dla królewskiej pary specjalną pizzę. Miała ona trzy główne składniki, które miały nawiązywać do kolorów włoskiej flagi: czerwony (pomidor), biały (mozzarella) i zielony (bazylia). Ta pizza została nazwana Margherita na cześć królowej, a jej popularność szybko rozprzestrzeniła się po całych Włoszech.

Warto dodać, że neapolitańska pizza, zwłaszcza w wersji Margherita, stała się symbolem nie tylko kulinarnym, ale i patriotycznym. To w Neapolu powstała także tradycja pieczenia pizzy w piecu opalanym drewnem, co nadaje jej charakterystyczny smak i chrupiącą skórkę.

Pizza w XX wieku – podbój świata

Pizza wkrótce po wybuchu I wojny światowej zaczęła zdobywać popularność poza Włochami. Wiele włoskich rodzin, które emigrowały do Stanów Zjednoczonych, przywiozło ze sobą przepisy na pizzę. W Nowym Jorku, Chicago i innych amerykańskich miastach powstały pierwsze pizzerie, które szybko zyskały dużą popularność. Jednak to w Stanach Zjednoczonych pizza przeszła szereg ewolucji – amerykańskie pizzerie zaczęły oferować różne warianty pizzy, takie jak pizza typu „deep-dish” (głęboka tarta), która jest znana zwłaszcza w Chicago, czy pizza hawajska, która zawiera ananasa, co wzbudza kontrowersje, ale również ma swoich zwolenników.

W latach 50. i 60. XX wieku pizza stała się popularnym daniem fast foodowym. Szybkie tempo życia, rozwój sieci pizzerii i restauracji typu „take-away” spowodowały, że pizza zaczęła być traktowana jako łatwe, szybkie i smaczne danie na każdą okazję. W 1984 roku powstała jedna z największych sieci pizzerii na świecie, Domino’s Pizza, która przyczyniła się do globalnej ekspansji tego dania.

Współczesna pizza – globalny fenomen

Dziś pizza jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych i lubianych dań na świecie. Nie tylko w Europie, ale także w Azji, Ameryce Łacińskiej czy Australii, pizza stała się symbolem prostoty, smaku i wspólnego jedzenia. Z biegiem lat pojawiły się setki wariacji na temat pizzy – od tradycyjnej neapolitańskiej po bardziej eksperymentalne wersje z nietypowymi składnikami. Wiele pizzerii stawia na jakość składników, ekologiczne produkty, a także pizze bezglutenowe, wegańskie i inne warianty dostosowane do różnych diet i preferencji smakowych.

Dlaczego pizza jest tak popularna?

Pizza stała się globalnym fenomenem z kilku powodów. Przede wszystkim jest to danie, które można dostosować do indywidualnych gustów. Niezależnie od tego, czy preferujemy klasyczną Margheritę, czy też bardziej nietypowe kombinacje składników, pizza daje niemal nieskończoną swobodę twórczą. Jest łatwa do przyrządzenia, smaczna i relatywnie tania.

Również kultura wspólnego jedzenia, którą wspiera pizza, jest nieodłączną częścią jej sukcesu. Pizza jest daniem, które doskonale sprawdza się podczas spotkań towarzyskich, rodzinnych obiadów czy imprez. Wspólne dzielenie się dużym kawałkiem pizzy wprowadza atmosferę radości i poczucia wspólnoty, co tylko dodatkowo wzmacnia jej atrakcyjność.

Podsumowanie

Historia pizzy to opowieść o ewolucji smaków, przekształceniu prostych składników w jedno z najbardziej rozpoznawalnych dań na świecie oraz o jej podróży przez kultury i kontynenty. Z Neapolu do Stanów Zjednoczonych, z powrotem do Europy i dalej na cały świat – pizza stała się jednym z najważniejszych symboli współczesnej kuchni. Czym by nie była, jedno jest pewne – pizza pozostaje ulubionym daniem ludzi na całym świecie, łącząc tradycję z nowoczesnością w każdym kawałku.

Chcesz posmakować prawdziwej pizzy? Zapraszamy do pizza Gdańsk do Graziemille!