Komunikacja zbiorowa we Wrocławiu. Sprawdź, jakie masz prawa i obowiązki!

Wielu z nas podróżuje środkami komunikacji miejskiej każdego dnia. Korzystamy z miejskich autobusów i tramwajów. Wchodząc do każdego z tych pojazdów, zobowiązujemy się przestrzegania regulaminu obowiązującego w tych środkach transportu. Czy zdajemy sobie jednak sprawę, jakie są prawa i obowiązki pasażerów oraz kontrolerów w środkach komunikacji miejskiej? Jakie poniesiemy konsekwencje w razie nieposiadania ważnego biletu? I czy możemy wystąpić do MPK z roszczeniami odszkodowawczymi z powodu szkody, której doznaliśmy w czasie jazdy autobusem bądź tramwajem? Na te pytania odpowiada Radosz Pawlikowski z wrocławskiej kancelarii Reaktia.

Obowiązki pasażera w komunikacji miejskiej

Korzystając z komunikacji publicznej, jesteśmy przede wszystkim obowiązani do posiadania ważnego biletu. Wsiadając bowiem do autobusu czy tramwaju, zawieramy umowę przewozu z przewoźnikiem świadczącym usługi z zakresu transportu publicznego. Definicja umowy przewozu zawarta została w art. 774 KC, zgodnie z którym przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy. Z odpłatnego charakteru umowy przewozu wynika natomiast uprawnienie przewoźnika do kontroli biletów. Zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe umowę przewozu zawiera się przez nabycie biletu na przejazd przed rozpoczęciem podróży lub spełnienie innych warunków określonych przez przewoźnika lub organizatora publicznego transportu zbiorowego. Najczęściej regulaminy MPK przewidują, że bilet należy skasować niezwłocznie po wejściu do pojazdu. Przewoźnik ma prawo do tworzenia w regulaminie obowiązków pasażera w sposób bardziej szczegółowy niż czyni to ustawa, dlatego jeśli regulamin obowiązujący w pojazdach MPK jest ważnie wydany, należy przestrzegać tak sformułowanego obowiązku kasowania biletu. Jeżeli pasażer korzysta ze zniżek, to jego równie ważnym obowiązkiem jest posiadanie dokumentu upoważniającego do korzystania z ulg. Pasażer powinien także dostosowywać się do obowiązujących norm bezpieczeństwa ruchu drogowego, jak m.in. wysiadanie po pełnym zatrzymaniu pojazdu czy trzymanie się uchwytów lub poręczy podczas jazdy.

Obowiązki przewoźnika komunikacji miejskiej

Zgodnie z przepisami prawa przewozowego, każdy przewoźnik jest obowiązany podać do publicznej wiadomości, w sposób zwyczajowo przyjęty, ustalone lub stosowane przez niego taryfy lub cenniki. Najczęściej zapoznać się z nimi możemy wewnątrz pojazdu czy na stronie internetowej przewoźnika. Przewoźnik jest obowiązany do zapewnienia podróżnym odpowiednich warunków bezpieczeństwa i higieny oraz wygody i należytej obsługi oraz ułatwiać podróżnym, w szczególności osobom o ograniczonej zdolności ruchowej oraz osobom niepełnosprawnym, korzystanie ze środków transportowych. Kierowca jest obowiązany reagować w sytuacjach krytycznych lub niebezpiecznych. Gdy podczas jazdy autobusem lub tramwajem dochodzi do zachowań chuligańskich, powinien wezwać straż miejską, a nawet skierować kurs na posterunek policji. Należy pamiętać, że przewoźnik (kierowca pojazdu MPK) ma także obowiązek ułatwić osobom z niepełnosprawnością ruchową wejście i wyjście z pojazdu. Ponadto, z reguły, w polskich gminach obowiązują ulgi dla osób niepełnosprawnych uchwalane przez poszczególne rady gmin. We Wrocławiu osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności, w tym osoby głuche i głuchonieme, osoby całkowicie niezdolne do  pracy i samodzielnej egzystencji, dzieci w wieku do lat 16, na które przysługuje zasiłek pielęgnacyjny oraz ich opiekunowie, uprawnieni są uprawnieni do bezpłatnych przejazdów na wszystkich typach linii komunikacji miejskiej. Dokumentem potwierdzającym jest orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności wraz z dokumentem potwierdzającym tożsamość. Warto zapoznać się z obowiązującym regulaminem MPK i sprawdzić szczegółowe uregulowania dotyczące innych przewidzianych we Wrocławiu ulg dla poruszających się komunikacją miejską.

Zakres uprawnień kontrolera

Kontroler może rozpocząć kontrolę biletów po wyraźnym zapowiedzeniu, że przystępuje do kontroli w sposób stanowczy i wyraźnie głośnymi słowami, powinien mieć w widocznym miejscu legitymację potwierdzającą jego uprawnienia. Ma prawo żądać dokumentu tożsamości pasażera lub innego dokumentu, które upoważniają do korzystania ze zniżek. Także w sytuacji, gdy pasażer nie ma ważnego (skasowanego) biletu, kontroler może zażądać od niego dokumentu tożsamości, na podstawie którego kontroler będzie mógł wydać nakaz zapłaty. Zgodnie z ustawą Prawo przewozowe, podróżny, który w czasie kontroli dokumentów przewozu osób lub bagażu, mimo braku odpowiedniego dokumentu przewozu, odmawia zapłacenia należności i okazania dokumentu, umożliwiającego stwierdzenie jego tożsamości, podlega karze grzywny. Jeśli natomiast podróżujący transportem publicznym nie posiada ani ważnego biletu, ani dokumentu tożsamości, kontrolerzy biletów mają prawo go zatrzymać oraz wezwać policję, która ustali tożsamość pasażera. W związku z powyższym nie można zarzucać kontrolerom MPK naruszenia nietykalności cielesnej pasażera, gdy zatrzymują go i nakazują mu pozostać w określonym miejscu aż do przyjazdu policji. Takie działanie kontrolerów wynika bowiem wprost z przepisów ustawy. W przypadku, gdy kontroler nabiera uzasadnionych wątpliwości co do autentyczności okazywanego przez pasażera biletu, ma prawo zatrzymać bilet oraz przesłać go prokuratorowi lub policji, z powiadomieniem wystawcy dokumentu. Gdyby się jednak zdarzyło, że kontroler przekroczy zakres swoich uprawnień, można wnieść skargę na jego czynności do MPK.

Konsekwencje braku ważnego biletu

Jak czytamy w regulaminie przewozu osób i bagażu środkami lokalnego transportu zbiorowego Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego we Wrocławiu, kiedy korzystający z usług MPK nie ma ważnego biletu lub dokumentu uprawniającego do korzystania ze zniżek, kontroler ma obowiązek wystawić mu wezwanie do zapłaty należności przewozowej oraz opłaty dodatkowej. Jeżeli powodem braku ważnego biletu była awaria kasownika biletów, pasażerowi nie zostanie naliczona opłata dodatkowa, ma on wówczas 7 dni na uiszczenie opłaty za bilet. Jeżeli brak biletu wynikał z innej przyczyny, pasażer ma 14 dni na uiszczenie należności. Od wystawionego przez kontrolera nakazu zapłaty można się odwołać do MPK, można także wnioskować o rozłożenie na raty, anulowanie albo rozłożenie na raty płatności. Z obowiązującego we wrocławskim MPK regulaminu wynika jednak ważne ograniczenie. Powyższe pisma należy bowiem kierować do MPK jedynie „w formie papierowej z własnoręcznym podpisem wnioskodawcy”. Należy pilnować terminów zapłaty, bowiem w przypadku nieuiszczenia należności w terminie, sprawa zostanie skierowana do postępowania sądowego i do egzekucji, co spowoduje zwiększenie należności o koszty prowadzonego postępowania.

Natomiast pasażerowie notorycznie jeżdżący bez ważnego biletu popełniają wykroczenie, zgodnie bowiem z Kodeksem wykroczeń, kto, pomimo nieuiszczenia dwukrotnie nałożonej na niego kary pieniężnej określonej w taryfie, po raz trzeci w ciągu roku bez zamiaru uiszczenia należności wyłudza przejazd koleją lub innym środkiem lokomocji, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

Odpowiedzialność MPK za szkodę powstałą podczas przewozu

Należy pamiętać, że przewoźnik ponosi także odpowiedzialność odszkodowawczą względem pasażera, który zaznał szkody na skutek wypadku tramwaju czy autobusu. Jeżeli do zdarzenia doszło z winy przewoźnika, to pasażerowie mają prawo żądać odszkodowania z jego OC. Gdy dochodzi do szkody na osobie, np. złamania kończyn w wyniku wypadku, pobytu w szpitalu na skutek powstałych w wypadku obrażeń, należy zabezpieczyć dowody świadczące o zaistniałej szkodzie (dokumenty świadczące o poniesionych kosztach leczenia, dokumentacja medyczna, dokumenty obowiązkowego korzystania ze zwolnienia L4). Postępowanie o uzyskanie należnego odszkodowania za szkodę na osobie powstałą wskutek wypadku w transporcie publicznym w zasadzie nie różni się od postępowania w przypadku każdego innego wypadku komunikacyjnego. Należy jednak udowodnić, że było się pasażerem pojazdu biorącego udział w wypadku, na skutek którego doszło do powstania szkody. Jeżeli po zdarzeniu w komunikacji miejskiej poszkodowanemu zostaje udzielona niezbędna pomoc medyczna, dowodem będzie notatka personelu medycznego udzielającego pomocy. Innym dowodem może być notatka policyjna. Jeżeli jednak poszkodowany nie korzystał na miejscu wypadku z pomocy pogotowia ratunkowego ani nie został uwzględniony w protokole policji sporządzonym po zdarzeniu, powinien w inny sposób udowodnić, że był uczestnikiem zdarzenia drogowego, w którym poniósł szkodę. Warto w takim momencie skorzystać z zeznań świadków, a nawet żądać zabezpieczenia monitoringu zamontowanego w danym środku transportu publicznego.

Często zdarza się, że podczas podróży środkami transportu zbiorowego pasażer doznaje szkody w wyniku zdarzenia innego niż wypadek komunikacyjny (zderzenie pojazdów). Może bowiem dojść do uszkodzenia ciała pasażera lub rzeczy do niego należącej na skutek gwałtownego hamowania pojazdu, kiedy dochodzi do upadku pasażera czy też zniszczenia przewożonej przez niego rzeczy. Rodzi się wówczas pytanie, czy za powstały uszczerbek na zdrowiu lub uszkodzoną rzecz można dochodzić odszkodowania. Warto wtedy od razu zgłosić kierowcy zaistniałą szkodę, a dopiero później kierować do MPK roszczenia odszkodowawcze. Jeżeli na przykład na skutek gwałtownego hamowania uległa zniszczeniu wartościowa rzecz pasażera, jak chociażby telefon komórkowy, warto ponadto po wypadku oddać telefon do serwisu, który oceni wartość przedmiotu i oszacuje wysokość powstałej szkody. Przyznać jednak należy, że w praktyce w takich sytuacjach napotykamy na trudności w wykazaniu związku przyczynowego między ruchem pojazdu a powstałą szkodą. Nagłe hamowanie może bowiem wynikać z konieczności dostosowania do warunków panujących na drodze a przedsiębiorstwo komunikacji miejskiej może zawsze bronić się, że pasażerowie zobowiązani są regulaminem przewozu osób obowiązującym w MPK do trzymania się podczas jazdy poręczy tramwaju czy autobusu.  

Jeżeli macie pytania do prawnika lub chcecie uzyskać poradę prawną, opiszcie swoją sprawę i wyślijcie na maila wroclaw@doba.pl z tytułem "prawnik", a prawnicy z wrocławskiej kancelarii Reaktia postarają się rozwiać wasze wątpliwości. Wszystkie porady prawne będą publikowane z zachowaniem anonimowości naszych Czytelników.

Reaktia

www.dobry-prawnik.info

porady@dobry-prawnik.info

+48 71 307 07 44

Ul. Powstańców Śląśkich 98/214

53-333 Wrocław