Czy wiesz, że latem też jest smog? Rodzaje smogu w Polsce

Smog, czyli mieszanina szkodliwych substancji unoszących się w powietrzu, występuje w postaci charakterystycznej chmury wiszącej nad obszarem naszych miast. Jest on efektem działalności człowieka, a jego stężenie zależy w dużej mierze od ukształtowania terenu oraz aktualnych warunków atmosferycznych. Niżej położone tereny o ograniczonej cyrkulacji powietrza (np. kotliny) mogą być bardziej narażone na wysoki poziom smogu. Czym tak naprawdę jest smog? Jak się tworzy? Oraz jakie rodzaje smogu występują w Polsce?

Czym jest smog?

Termin „smog” wywodzi się z języka angielskiego, będąc połączeniem słów „smoke” (dym) oraz „fog” (mgła). Ta zbitka wyrazowa najlepiej bowiem odzwierciedla zjawisko atmosferyczne, jakie dokonuje się wskutek szkodliwych działań człowieka i niesprzyjających warunków przyrodniczych - brak wiatru, duża wilgotność. Przypominający gęstą, czarną chmurę, smog jest zbiorowiskiem dwutlenków siarki, dwutlenków węgla oraz pyłów: kurzu, popiołu, pyłków roślin, startego ogumienia i innych substancji. Są to między innymi wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, ozon, tlenki azotu i węgla.

Jak tworzy się smog w Polsce?

Największym źródłem smogu w Polsce jest tzw. niska emisja, czyli szkodliwe pyły i gazy,  które w powietrzu zalegają na wysokości do 40m. Za ich tworzenie odpowiedzialne są głównie przestarzałe instalacje grzewcze, piece lub kotły górnego spalania, w których spalać można praktycznie wszystko. Dużym problemem jest również w naszym kraju jakość spalanego węgla. Pali się chociażby mułem węglowym, będącym odpadem w procesie oczyszczania węgla. Jego ogromnym atutem jest cena, dwa razy niższa od np. ekogroszku, co przyczynia się do popularności tego typu paliw. Warto jednak pamiętać, iż muł węglowy ma dużą zawartość popiołu, co skutkuje zwiększoną emisją pyłów do atmosfery.

Nie tylko niska emisja

Niestety, pomimo zaostrzania kar, dalej znajdziemy wielu naszych rodaków, którzy pozbywają się śmieci, spalając je. I to właśnie spalane gumy czy plastiki tworzą toksyczne dioksyny, furany czy cyjanowodór. Ok. 8% emisji PM10 pochodzi również z transportu drogowego, silników diesla, eksploatacji ogumienia, kół, układów hamulcowych czy sprzęgieł. Oprócz zanieczyszczeń, wylatujących z rur wydechowych, ruch uliczny wznieca do góry również pyły krążące po powierzchni miasta. Ostatnim głównym źródłem smogu w Polsce jest przemysł, oparty w dużej mierze na energii węglowej. Na szczęście w przypadku dużych zakładów łatwiej jest oczyszczać spaliny i kontrolować emisje.

Rodzaje smogu

Ze względu na miejsce i warunki powstawania oraz skład chemiczny wyróżnia się dwa rodzaje smogu: smog londyński i smog typu Los Angeles. 

“Smog występuje nie tylko w okresie grzewczym zimą, jest również latem. Jest to inny rodzaj smogu, nazywany smogiem typu Los Angeles lub fotochemicznym. Ten rodzaj smogu powstaje przy wzmożonym ruchu ulicznym i  jednoczesnie wysoką temperaturą. Takie zjawisko można zaobserwować w większych miastach np. Warszawa, Kraków. Aby chronić własne zdrowie i zdrowie bliskich należy zakupić oczyszczacz powietrza dobrze dobrany do powierzchni docelowego pokoju, ponieważ usuwa niemal 100% wszystkich pyłów i zanieczyszczeń unoszących się w powietrzu. Oczyszczacz powietrza zimą obroni mieszkańców przed pyłami zawieszonymi np. PM1, PM10, zaś latem i wiosną uchroni przed pyłami roślinnymi - szczególnie ważne dla alergików” - komentuje Dominika Kahl, ekspert serwisu ranking-oczyszczaczy.pl

Smog londyński – pierwszy typ smogu jest mieszaniną dwutlenku siarki, węgla i azotu. Za powstawanie odpowiada inwersja temperatur – zjawisko atmosferyczne, które polega na wzroście temperatury wraz z wysokością. Smog londyński występuje głównie w obszarach o gęstej zabudowie, przyjmując największe stężenie w sezonie grzewczym. Występuje on zwykle od października do marca. Wtedy to znajdziemy największe stężenia PM 2,5 i PM10. Swą nazwę smog londyński zawdzięcza niechlubnym wydarzeniom, jakie miały miejsce w brytyjskiej stolicy między 5, a 9 grudnia 1952, kiedy to panująca nad miastem śmiercionośna mgła doprowadziła łącznie do śmierci około 12000 osób.

Smog Los Angeles – Nazywany również smogiem kalifornijskim lub fotochemicznym, jest z kolei mieszanką tlenków węgla, azotu oraz węglowodorów, wydzielanych wraz ze spalinami pojazdów silnikowych. Najbardziej narażone na występowanie smogu fotochemicznego są wielkie metropolie, na czele z Los Angeles i Meksykiem. W Polsce smog ten możemy spotkać możemy w miesiącach letnich (gdy temperatury utrzymują się na poziomie ok. 30°C ), w miastach o dużym natężeniu ruchu, np. w Krakowie czy Warszawie. W odróżnieniu od smogu londyńskiego, smog Los Angeles występuje głównie latem, gdzie przy dużym natężeniu ruchu, spaliny wchodzą w reakcje w obecności światła, tworząc silne utleniacze, m.in. szkodliwy dla nas ozon. 

Zanieczyszczenia powietrza w Polsce

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) 36 z 50 miast Unii Europejskiej o najwyższym stężeniu szkodliwego pyłu PM 2.5 znajduje się w Polsce. Do najbardziej zanieczyszczonych miejscowości zalicza się m.in. Żywiec, Rybnik czy Pszczynę czy Opoczno. Niewiele lepiej jest, gdy przyjrzymy się poziomowi pyłów PM10. Tu w rankingu najbardziej zanieczyszczonych miast wyprzedza nas jedynie Bułgaria. Wśród Polskich miejscowości największe stężenia odnotowuje się w Krakowie oraz na Śląsku. W Polsce możemy spotkać głównie pierwszy rodzaj smogu, a więc Smog Londyński, charakterystyczny dla okresu od października do marca. W dużych miastach, tj. Krakowie, Wrocławiu czy Warszawie, mamy często do czynienia ze smogiem fotochemicznym, który wskutek wzmożonego ruchu ulicznego, występuje tu praktycznie cały rok.