Szczepienia w ciąży to inwestycja w zdrowie dziecka

Choć szczepienia w ciąży mogą uratować życie zarówno matki, jak i dziecka, zaledwie 15,6% polskich kobiet decyduje się na tzw. podwójne szczepienie – przeciwko grypie i COVID-19. To jeden z głównych wniosków z badania przeprowadzonego przez naukowczynie z Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu – dr Jolantę Lis-Kuberkę i prof. Magdalenę Orczyk-Pawiłowicz. 

Tymczasem eksperci podkreślają, że szczepienia kobiet ciężarnych to jedna z najskuteczniejszych strategii ochrony noworodków przed ciężkimi infekcjami wirusowymi w pierwszych miesiącach życia – okresie, w którym dziecko nie może jeszcze samodzielnie przyjąć wielu szczepionek. Mimo to wiele kobiet w Polsce wciąż obawia się wpływu szczepionek na rozwijający się płód.

– Największą barierą dla kobiet w Polsce przed podjęciem decyzji o szczepieniu w ciąży jest obawa o bezpieczeństwo szczepień oraz potencjalny wpływ szczepionek na płód. Lęk ten wynika z niedostatecznej wiedzy, braku rzetelnej informacji od personelu medycznego oraz obaw o zdrowie dziecka – mówi dr Jolanta Lis-Kuberka z Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu.

Wiedza chroni – ale jej brakuje

W badaniu udział wzięło ponad 950 kobiet po porodzie. Wykazano, że gotowość do zaszczepienia się w czasie ciąży była wyższa u kobiet starszych, z wyższym wykształceniem i większą wiedzą na temat szczepień. Kobiety mieszkające w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców częściej przyjmowały szczepionki niż mieszkanki wsi. Z kolei najniższy poziom wyszczepienia i jednocześnie niski wskaźnik karmienia piersią odnotowano w grupie młodych matek z nadwagą lub otyłością.

– Promocja szczepień prenatalnych i wiarygodne informacje o krótkoterminowych i długoterminowych korzyściach związanych z karmieniem piersią mają kluczowe znaczenie dla opieki okołoporodowej nad matką i dzieckiem – podkreśla dr Lis-Kuberka. 

Szczepienia – tarcza odpornościowa dla niemowlęcia

Szczepienia kobiet ciężarnych skutkują przeniesieniem przeciwciał przez łożysko oraz poprzez mleko matki. Dziecko otrzymuje zatem gotowy „pakiet odpornościowy”, który chroni je w pierwszych miesiącach życia – zanim będzie mogło zostać samodzielnie zaszczepione.

Mimo to wiele kobiet nie łączy faktu zaszczepienia z dalszą strategią karmienia dziecka. Dlatego – jak podkreślają naukowczynie – konieczne jest łączenie tematów szczepień i laktacji w ramach spójnych działań edukacyjnych.

– Najskuteczniejsze działania edukacyjne to: indywidualna i grupowa edukacja prowadzona przez przeszkolony personel, wdrożenie standardów BFHI, czyli inicjatywy promującej karmienie piersią i wspieranie matek w laktacji oraz wykorzystanie nowoczesnych technologii: social mediów czy spotów informacyjnych – wyjaśnia dr Lis-Kuberka. 

Rekomendacje dla systemu

Zespół badawczy przygotował też konkretne rekomendacje dla systemu ochrony zdrowia:

• aktywne rekomendowanie szczepień kobietom w ciąży przez lekarzy POZ, ginekologów i położne;
• opracowanie materiałów edukacyjnych i standardów komunikacji dla personelu medycznego;
• prowadzenie ogólnopolskich kampanii informacyjnych skierowanych do kobiet w wieku rozrodczym;
• skupienie działań na młodych kobietach z małych miast i wsi oraz na pacjentkach z nadwagą i otyłością;
• rozważenie wprowadzenia monitoringu poziomu wyszczepienia ciężarnych kobiet. 

Czy wiesz, że...

• szczepienie kobiety w ciąży chroni dziecko nawet przez kilka pierwszych miesięcy życia? Przeciwciała IgG przenikają przez łożysko, a S-IgA trafiają do dziecka wraz z mlekiem matki – to naturalna tarcza odpornościowa dla noworodka.
• w Polsce tylko 15,6% kobiet w ciąży decyduje się na szczepienie przeciwko COVID-19 i grypie? To znacznie mniej niż średnia w wielu krajach Europy Zachodniej, gdzie wskaźnik ten przekracza 40%.
• wiedza o szczepieniach znacząco wpływa na decyzje kobiet? Kobiety, które posiadały szczegółową wiedzę na temat szczepień, szczepiły się nawet 2–3 razy częściej niż te, które nie były dobrze poinformowane.
• Światowa Organizacja Zdrowie zaleca szczepienie ciężarnych przeciwko grypie i COVID-19 jako jedną z najskuteczniejszych metod ochrony noworodków przed hospitalizacją z powodu infekcji?
• mimo że ponad 97% Polek zaczyna karmić piersią tuż po porodzie, tylko co piąta kontynuuje karmienie przez 6 miesięcy? Zgodnie z zaleceniami WHO, to właśnie taki okres jest kluczowy dla zdrowia dziecka.