ŚWIĘTO KONSTYTUCJI 3 MAJA – dlaczego je obchodzimy? Wyjaśnia konstytucjonalista z Uniwersytetu Wrocławskiego

3 maja obchodzimy 230 rocznicę uchwalenia pierwszej polskiej konstytucji. Uchwalona przez skonfederowany Sejm Wielki w 1791 r. ustawa zasadnicza miała zapobiec rozpadowi państwa. Chociaż cel ten nie został osiągnięty, Konstytucja 3 Maja stała się jednym z filarów polskiej tożsamości.

Dr hab. Ryszard Balicki, konstytucjonalista z Uniwersytetu Wrocławskiego, mówi: „Konstytucja 3 Maja łączyła elementy polskiej tradycji ustrojowej z rozwiązaniami nowymi. Ta konstytucja stała się wielkim narodowym mitem. Przez lata zaborów wracano do tego dokumentu, który stał się uosobieniem Polski i polskości”

Jak wyglądały kulisy uchwalenia Konstytucji 3 Maja w 1791 r.?

Ryszard Balicki wyjaśnia: „Sytuacja Rzeczpospolitej była wtedy ciężka, ze względu na presję sąsiadów, zwłaszcza Rosji. Grupa, która określana była jako grupa patriotów, szukała rozwiązań. Takim pomysłem było uchwalenie konstytucji, najważniejszego dokumentu, który miałby usprawnić funkcjonowanie, państwa, który połączyłby polskie tradycje ustrojowe z liberalnymi rozwiązaniami z Europy Zachodniej.”

Grupa patriotów miała opozycję w Sejmie Wielkim, w tym frakcję prorosyjską. Dlatego uchwalenie ustawy zasadniczej nie było wcale oczywistością.

„Konstytucję przyjęto dzięki pewnemu fortelowi – liczono na to, że nie wszyscy posłowie zdążą po przerwie świątecznej przyjechać do Warszawy Doszło do przedstawienia projektu konstytucji, po wystąpieniu króla większość uznała, że jest to dokument, który daje szansę Polsce. Jak dzisiaj wiemy, nie do końca to się ziściło.”

Konstytucja 3 maja nigdy nie weszła w życie. Uniemożliwiły to zabory, które wymazały Rzeczpospolitą z mapy Europy. Odrodzone państwo polskie przyjęło nową konstytucję w marcu 1921 r. Obecnie obowiązuje ustawa zasadnicza z 2 kwietnia 1997 r. Czym jest konstytucja dla obywateli i dla państwa?

Jest to dokument, który określa zasady działania najważniejszych organów państwa – podsumowuje dr hab. Ryszard Balicki – Z punktu widzenia obywatela najważniejsze jest to, że buduje nasze prawa i wolności. To jest dokument, na podstawie którego możemy domagać się przestrzegania naszych podstawowych praw”