Pierwsze mieszkanie wspomagane już działa

Dziś wspólnie z mieszkańcami – Kasią, Piotrem, Robertem i Krzysztofem – zainaugurowana została działalność pierwszego we Wrocławiu mieszkania wspomaganego. Mieszkanie powstało dzięki współpracy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej oraz Stowarzyszenia „Ostoja” na Rzecz Osób z Niepełnosprawnościami. Koszt przygotowania i prowadzenia mieszkania w 2024 roku to blisko pół miliona złotych. Finansowanie zapewnił MOPS. Pomoc jest udzielana w oparciu o kontrakt mieszkaniowy, ustalany między ośrodkiem, stowarzyszeniem, a mieszkańcem i zawierającym podstawowe założenia m.in. czas korzystania z pomocy, zobowiązania, uprawnienia etc. 

To jest moment, kiedy jako urzędnik czuję się spełniony – gdy mieszkańcy otrzymują kolejny rodzaj wsparcia – powiedział na początku spotkania Andrzej Mańkowski, dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej we Wrocławiu. – My dążymy do tego, by wszyscy mogli samodzielnie funkcjonować mimo niepełnosprawności, czy innych sytuacji, które się im zdarzyły w życiu. To mieszkanie ma taka rolę spełniać. To jest miejsce dla siedmiu osób z niepełnosprawnościami, to mieszkanie to jeden z elementów usamodzielniania osób wykluczonych. 

Co to jest mieszkanie wspomagane

Mieszkanie wspomagane jest opisane w art. 53 ustawy o pomocy społecznej, który nowe brzmienie uzyskał 1 listopada 2023 roku.

Według nowych przepisów mieszkania wspomagane i treningowe to formy pomocy społecznej, przygotowujące, przy wsparciu specjalistów, osoby w nich przebywające do prowadzenia niezależnego życia lub wspierającą te osoby w codziennym funkcjonowaniu. Z pomocy w formie mieszkań mogą korzystać osoby pełnoletnie, która ze względu na trudną sytuację życiową, wiek, niepełnosprawność lub chorobę potrzebuje wsparcia w codziennym funkcjonowaniu, ale nie wymaga usług w zakresie świadczonym przez jednostkę całodobowej opieki.

Mówiąc prościej są to mieszkania, w których osoby w trudnej sytuacji mogą mieszkać i korzystać ze wsparcia specjalistów w rozwijaniu niezależnego życia.

Dwa ujęte w przepisach rodzaje mieszkań różnią się nieco od siebie: w mieszkaniu treningowym wspiera się mieszkańców, by umożliwić im samodzielne życie, a w mieszkaniu wspomaganym pomaga się mieszkańcom, którzy mają już tę zdolność, ale aby ją utrzymać lub rozwinąć potrzebują specjalistycznego wsparcia.

O mieszkaniu

Nasze mieszkanie mieści się na pierwszym piętrze niewielkiego budynku na wrocławskim Kozanowie. Ma ponad 135m2 powierzchni (jest tak duże ponieważ powstało z połącznia dwóch osobnych lokali), 6 pokoi (w tym 2 dwuosobowe), podwójną kuchnię, WC i łazienki, w tym z dostosowaniem do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. W jednej część mieszkania mieszka 4 mężczyzn, w drugiej 3 kobiety. Lokatorzy mogą korzystać także ze wspólnych część, w tym z przytulnego salonu, w którym są kanapy, stolik, telewizor i wyjście na balkon. Mieszkanie jest ładnie urządzone i wykończone kojącymi naturalnymi barwami. Nad jego kształtem pracowały ekipy wykończeniowe oraz pracownicy stowarzyszenia. Samo przygotowanie mieszkania trwało krótko, bo około miesiąc. 

Nie było łatwo, warunki brzegowe były trudne, ale my mamy doświadczenie w takich szaleństwach i jesteśmy gotowi na więcej – powiedziała prezes stowarzyszenia Małgorzata Gorący. 

O mieszkańcach

W mieszkaniu swój dom znalazło 7 osób: Maja, Kasia, Ania, Piotr, Robert, Andrzej, Krzysztof. Na spotkaniu było obecnych czworo z nich. Wszyscy legitymują się orzeczeniami o niepełnosprawności. Mimo tego wspaniale funkcjonują, choć wymagają wsparcia trenerów/opiekunów. Wszyscy mieszkańcy (poza jedną osobą) mają pracę i uczestniczą w zorganizowanych zajęciach. 

W końcu mogę być samodzielny – cieszył się Robert, lokator mieszkania. – Nie, że mama wszystko robi, teraz ja robię wszystko!

Bardzo mi się tu podoba – mówiła Kasia, która ma trudności z chodzeniem – jest ładnie, jest dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych no i przede wszystkim mieszkanie jest na pierwszym piętrze.

Pieczę nad mieszkańcami i mieszkaniem sprawuje kadra Stowarzyszenia „Ostoja”, która w porozumieniu z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej prowadzi projekt. Lokatorzy korzystają obecnie ze wsparcia pięciu osób: Witolda i Sylwii – koordynatorów mieszkania, Eweliny i Agnieszki – trenerek samodzielności oraz psycholożki.

Kto i jak może skorzystać z mieszkania wspomaganego

Ustawa wskazuje katalog osób, którym w pierwszej kolejności może przysługiwać mieszkanie treningowe lub wspomagane. Są to osoby z zaburzeniami psychicznymi, w kryzysie bezdomności, opuszczające pieczę zastępczą, ośrodki wychowawcze, zakłady poprawcze, schroniska dla nieletnich oraz w niektórych przypadkach cudzoziemcom. w mieszkaniach wspomaganych pomoc powinny uzyskać przede wszystkim osoby z niepełnosprawnościami w tym fizycznymi, zaburzeniami psychicznymi, w podeszłym wieku i przewlekle chore.

Wsparcie jest udzielane na określony czas, jednak w niektórych przypadkach może zostać przyznane na stałe.

Podstawą przyznania mieszkania jest decyzja administracyjna, która może zostać wydana dopiero po wydawana po dokonaniu ustaleń między podmiotem kierującym (MOPS), podmiotem prowadzącym (aktualnie jest to „Ostoja”) oraz przyszłym mieszkańcem. Te ustalenia nazywane są "kontraktem mieszkaniowym". 

Kontrakt mieszkaniowy

Kontrakt mieszkaniowy opisuje między innymi cel i okres pobytu, rodzaj wsparcia, kwestie odpłatności/partycypacji w kosztach, sposoby zgłaszania nieobecności, uprawnienia mieszkańców oraz zobowiązanie do przestrzegania regulaminu i sposób realizacji programu usamodzielniania się. 

Mieszkania ze wsparciem

Mieszkanie na Kozanowie to nasze pierwsze mieszkanie wspomagane, jednak projektów mieszkaniowych, w których mieszkańcy otrzymują wsparcie mamy znacznie więcej. Do tej pory dysponowaliśmy 87 lokalami, w których jest 247 miejsc (teraz jest to 88 lokali z 254 miejscami). Realizujemy w nich projekty dla osób wychodzących z bezdomności, dorastających wychowanków pieczy zastępczej, osób LGBT+ doświadczających wykluczenia osób niesamodzielnych czy seniorów. Część z nich to dostosowane lokale, ale w ponad połowie z nich mieszkańcy korzystają z usług asystentów, opiekunów lub innych specjalistów. Ponadto w swojej strukturze mamy Pensjonat dla Osób Starszych i z Niepełnosprawnościami, w którym z około stu samodzielnych mieszkań żyją potrzebujący niewielkiego tylko wsparcia mieszkańcy. 

Dodatkowe informacje

Mieszkania wspomagane i treningowe mogą być prowadzone przez jednostki pomocy społecznej lub organizacje pozarządowe. We Wrocławiu projekt jest finansowany przez MOPS a realizowany przez Stowarzyszenie „OSTOJA”. w 2023 roku stowarzyszenie na otrzymało 100 tys. zł na dostosowanie i doposażenie lokalu, a w 2024 roku na prowadzenie otrzyma kwotę 369,600 tys. zł (w sumie niemal pół miliona złotych). 

Inne formy wsparcia osób z niepełnosprawnościami w MOPS

Budżet ośrodka to 316 milionów złotych (dane z 2023 roku), z czego ponad połowa to świadczenia finansowe dla mieszkańców w trudnej sytuacji, także osób z niepełnosprawnościami.

MOPS prowadzi także inne formy wsparcia osób niesamodzielnych i z niepełnosprawnościami, w tym:

• Usługi opiekuńcze (w tym specjalistyczne) – w 2023 roku zrealizowaliśmy w sumie blisko 850 tysięcy godzin usług, których koszt wyniósł ponad 30 milionów złotych
• asystentura osób z niepełnosprawnościami i opieka wytchnieniowa – w 2023 zrealizowaliśmy ponad 30 tysięcy godzin obu tych usług. Wartość pomocy to ponad 2 miliony złotych
• Środowiskowe Domy Samopomocy i Warsztaty Terapii Zajęciowej – w 2023 roku prowadziliśmy w sumie 12 takich placówek a ich koszt wyniósł ok 9 milionów złotych
• Na rehabilitację społeczną osób z niepełnosprawnościami (w tym rozmaite dofinansowania) przeznaczyliśmy 16,5 miliona złotych uzyskane z PFRON (dofinansowanie a rehabilitację i w ramach programu Aktywny Samorząd)
• Projekt Przyjazny dostęp – MOPS, czyli nasz autorski projekt zwiększający dostępność budynków MOPS dla osób z niepełnosprawnościami między innymi poprzez likwidację barier architektonicznych czy montaż pętli indukcyjnych.