Zasady BHP podczas stosowania środków ochrony roślin

Środki ochrony roślin (pestycydy) to substancje czynne lub preparaty zawierające jedną lub więcej substancji czynnych, przeznaczone do ochrony roślin uprawnych przed szkodliwymi organizmami, niszczenia roślin niepożądanych, regulowania rozwoju i innych procesów biologicznych w roślinach. Pestycydy to jedne z najbardziej szkodliwych związków, na których działanie narażeni są rolnicy. Ich toksyczność, w zestawieniu z coraz większym użyciem, stanowi ogromne zagrożenie dla zdrowia, jak również życia człowieka.

Kontakt z pestycydami występuje podczas:
- przygotowywania roztworu do oprysków,
- przeprowadzania oprysków,
- zaprawiania ziarna w magazynach zbożowych,
- pracy w magazynach w których przechowywane są pestycydy,
- czyszczenie i naprawa aparatury,
- pranie odzieży roboczej,
- zagospodarowywania odpadów pestycydów (opakowania, ścieki itp.).
Części ciała szczególnie narażone na szkodliwe działanie środków ochrony roślin to ręce, nogi, oczy, twarz, tułów. Pestycydy mogą przenikać przez skórę, układ oddechowy oraz rzadziej, przez układ pokarmowy.
Rozróżnia się trzy rodzaje zatruć środkami ochrony roślin:
- zatrucia ostre – wywołane jednorazowym wchłonięciem dużej ilości pestycydu,
- zatrucia przewlekłe – powstałe wskutek odkładania się w organizmie i kumulacji małych dawek pestycydów przez dłuższy okres,
- skutki odległe – ujawniające się po kilku lub kilkunastu latach i przez to trudne do identyfikacji.
Typowymi objawami zatrucia małymi dawkami pestycydów są:
- złe samopoczucie i osłabienie,
- bóle i zawroty głowy,
- nudności, wymioty,
- bóle brzucha, biegunka,
- niepokój, pobudzenie,
- ślinotok, łzawienie,
- pocenie.
Wrażliwość na zatrucie pestycydami wzmaga się, gdy na organizm dodatkowo działają leki, alkohol, tytoń a także farby, rozpuszczalniki i inne pestycydy. W przypadku zatrucia należy koniecznie skorzystać z pomocy lekarskiej. Pierwsza pomoc udzielona jeszcze przed pomocą lekarską może uratować życie przy ostrzejszych zatruciach, np. dzieci, osób nieprzytomnych.

Zatrucia pestycydami są najczęściej skutkiem nieprzestrzegania zasad bhp przy ich stosowaniu, przechowywaniu, jak również po ich użyciu. Już na etapie doboru środków ochrony roślin, należy brać pod uwagę ich selektywność, muszą one być najbardziej ukierunkowane na osiągnięcie danego celu, przy jednoczesnym ograniczeniu skutków ubocznych dla zdrowia ludzi, zwierząt, organizmów nie będących celem zwalczania oraz dla środowiska. Stosowanie pestycydów powinno być ograniczone do niezbędnego minimum poprzez redukcję dawek i ilości wykonywanych zabiegów.
Elementarne zasady stosowania środków ochrony roślin to:
1. Odpowiednie pomieszczenie do magazynowania środków ochrony roślin (odpowiednio zamykane i oznakowane), z dala od osób postronnych i zwierząt.
2. Odpowiedni dobór środka ochrony roślin.
3. Szczegółowe zapoznanie się z etykietą środka, który chcemy zastosować.
4. Odpowiedni dobór środków ochrony osobistej (szczelny kombinezon z kapturem,
maska, gogle, rękawice, obuwie).
5. Prawidłowy stan techniczny maszyn i sprzętu służącego do oprysków pestycydami.
6. Stosowanie do oprysków ciągników rolniczych z zabudowana kabiną.
7. Wykonywanie oprysków przy bezwietrznej i bezdeszczowej pogodzie, przy umiarkowanej temperaturze powietrza.
8. Całkowity zakaz jedzenia i picia oraz palenia papierosów podczas wykonywania oprysków.
9. Zwrot do sklepu wypłukanych opakowań po środkach ochrony roślin.
10. Dokładne umycie maszyn i sprzętu służącego do oprysków.
11. Dbanie o czystość i dobry stan odzieży ochronnej (mycie i czyszczenie po skończonej pracy).
12. Dokładne umycie całego ciała i zmiana odzieży po skończonych opryskach. Stosując fundamentalne zasady BHP podczas pracy z użyciem środków ochrony roślin, chronimy nasze zdrowie i życie, zapobiegamy degradacji środowiska i w konsekwencji, możemy cieszyć się z owocnych plonów.

Damian Bartkowski
Specjalista
KRUS PT w Bystrzycy Kłodzkiej

Opracowano na podstawie materiałów i broszur prewencyjnych PSOR, CIOP oraz KRUS
(www.krus.gov.pl)