Samorządy i strona społeczna razem w obronie szkoły przed Lex Czarnek

Ustawa #LexCzarnek, mimo negatywnej oceny środowisk samorządowego i społecznego, wraca na posiedzenie sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży i Komisji Obrony Narodowej. Poprzednie dwie próby rozpoczęcia prac nad ustawą się nie powiodły. Samorządy, organizacje społeczne, nauczyciele, dyrektorzy, rodzice i uczniowie nie składają broni i ponownie apelują do posłów o odrzucenie ustawy.

4 stycznia o 15:00 na posiedzeniu Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży i Komisji Obrony Narodowej odbędzie się pierwsze czytanie projektu zmian w prawie oświatowym znanego jako Lex Czarnek. Projekt, który umacnia władzę kuratorów, ogranicza autonomię szkół i odbiera rodzicom, uczniom i wspólnotom lokalnym wpływ na to, co się dzieje w szkołach, może być głosowany w Sejmie jeszcze w tym tygodniu. Przed świętami do konsultacji publicznych trafiła także podstawa programowa z nowego przedmiotu “historia i teraźniejszość”, ograniczająca w szkołach ponadpodstawowych kształcenie obywatelskie. Pod koniec grudnia wpłynął również do Sejmu RP projekt, wprowadzający m.in. do prawa oświatowego przepisy karne wobec dyrektorów szkół i placówek (tzw. Lex Wójcik). 

Te wszystkie zmiany oznaczają koniec edukacji, którą z większymi i mniejszymi sukcesami, obywatele i obywatelki Polski budowali po 1989 roku. Dlatego ponownie, tak jak we wrześniu i w grudniu, mówimy stanowczo: szkoła ma być wolna, nie powinna być zcentralizowana i podległa ideologii obowiązującej władzy. 

W obradach sejmowych komisji, na zaproszenie posłów i posłanek, wezmą udział (w bardzo ograniczonym składzie) przedstawiciele nauczycieli, rodziców i uczniów oraz samorządów, czyli ci wszyscy, którzy od trzech miesięcy w kampanii Wolna Szkoła ostrzegają przed dramatycznymi dla polskiej edukacji skutkami planowanej przez władze zmiany prawa. Podczas posiedzenia przekażą posłom apel o odrzucenie projektu, skierowanego do premiera, posłów i posłanek, pod którym podpisało się 25 tysięcy Polek i Polaków. 

Organizacje społeczne, samorządowcy, związki nauczycielskie i stowarzyszenia oświatowe, rodzicielskie i uczniowskie od kilku miesięcy apelują o wycofanie się rządu z planów centralizacji i upartyjnienia polskiej szkoły.  W ramach kampanii Wolna Szkoła, do której dołączyło ponad 100 organizacji społecznych, a także Ruch Samorządowy TAK dla Polski, Związek Miast Polskich i Unia Metropolii Polskich, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Kadry Kierowniczej Oświaty, Związek Nauczycielstwa Polskiego i Niezależny Związek Zawodowy Oświata Polska, pokazują konsekwencje projektowanych zmian i zachęcają do przeciwstawienie się ich wprowadzeniu.

Kalendarium działań:

• 6 grudnia przedstawiliśmy swoje opinie na wysłuchaniu publicznym w Sejmie zorganizowanym wspólnie przez wszystkie partie opozycyjne  (zapis wysłuchania) 
• Przesłaliśmy wszystkim parlamentarzystom Apel o zablokowanie projektów obu ustaw.
• 8 grudnia odbył się protest przeciw Lex Czarnek pod Sejmem.
• 14 grudnia nasi przedstawiciele wzięli udział w posiedzeniu Komisji Edukacji i Nauki, w czasie którego miało odbyć się pierwsze czytanie ustawy. 
• 3 stycznia w kilkunastu miastach organizowane są konferencje prasowe władz samorządowych: prezydenci, burmistrzowie i wójtowie komentują planowane zmiany w oświacie, występując wspólnie z przedstawicielami wszystkich sił opozycji demokratycznej, organizacji pozarządowych i związków zawodowych nauczycieli, np. w Białymstoku.

• 4 stycznia o godz. 11.00 w holu głównym budynku Sejmu RP odbędzie się obywatelska konferencja prasowa, w której swoje stanowisko wobec projektów zmian prawa oświatowego przedstawią reprezentanci samorządów, nauczycieli, rodziców i organizacji społecznych.

• tego samego dnia o 15.00 przedstawiciele naszych środowisk wezmą udział we wspólnym posiedzeniu sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Komisji Obrony Narodowej, podczas którego odbędzie się pierwsze czytanie projektu zmian prawa oświatowego oraz głosowanie, które umożliwi komisjom przedstawienie Sejmowi RP wniosku o: 1) przyjęcie projektu bez poprawek, 2) przyjęcie projektu z określonymi poprawkami w formie tekstu jednolitego projektu lub 3) odrzucenie projektu.

Organizatorzy akcji Wolna Szkoła apelują do posłów i posłanek o odrzucenie projektu Lex Czarnek, a do rządu o wycofanie się z powszechnie krytykowanych planów centralizacji i upartyjnienia szkoły.  Zachęcają też wszystkich, którym zależy na dobrej szkole przygotowującej do wyzwań XXI wieku, do mobilizowania i przekonywania parlamentarzystów do odrzucenia nowelizacji ustawy. W działania przeciwko przyjęciu Lex Czarnek można się włączyć wysyłając listy indywidualne na skrzynki mailowe posłów i posłanek przez stronę www Akcji Demokracja.

*  *  *

Jak zmieni się polska szkoła, kiedy jej rzeczywistością stanie się #LexCzarnek, a do szkół zostanie wprowadzony przedmiot Historia i teraźniejszość? 

• Zwiększy się władza kuratorów nad dyrektorami szkół, co umożliwi łatwe zastępowanie ich posłusznymi władzy funkcjonariuszami. Kurator reprezentujący ministra będzie mógł odwołać dyrektora z powodu “niewypełnienia zaleceń”, bez uzasadnienia i bez możliwości odwołania od tej decyzji. Równocześnie minister Czarnek zapowiedział podwyżki dla kuratorów. 
• Uczniowie i uczennice stracą gwarantowane im przez Konwencję o prawach dziecka prawo do wyrażania swoich poglądów oraz angażowania w oddolne inicjatywy. 
• Uczniowie, uczennice i rodzice stracą możliwość decydowania o tym, jak realizowany jest w szkole program wychowawczo - profilaktyczny. Każdą ich inicjatywę, realizowaną z organizacjami społecznymi będzie mógł zablokować kurator. 
• Nowy przedmiot “historia i teraźniejszość” zmusi uczniów i uczennice do przyswajania treści, które stanowią wyraz jednostronnego partyjnego przekazu. Elementy edukacji obywatelskiej zawarte dotąd w podstawie programowej “wiedzy o społeczeństwie” zostaną zredukowane do minimum. 
• Ograniczone zostaną kompetencje jednostek samorządu terytorialnego w prowadzeniu placówek oświatowych, w tym ich decyzyjność w sprawie odwołania dyrektora oraz tworzenia lokalnej sieci szkół. Samorządy zostaną sprowadzone do roli administratorów budynków.

• Ograniczona zostanie możliwość rozwijania zajęć dodatkowych i wzbogacania oferty edukacyjnej i wychowawczej. Zmiany zablokują dyrektorom i nauczycielom możliwość korzystania ze wsparcia organizacji społecznych w prowadzeniu zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych.  Oddadzą kuratorowi decyzję o tym, jakie zajęcia mogą się odbyć na terenie szkoły i jakie organizacje społeczne mogą je prowadzić. Te możliwości już teraz są znacznie ograniczone z powodu spadku dochodów własnych samorządów przy jednoczesnym wzroście kosztów zadań oświatowych (pandemia, inflacja). 
• W szkole mogą być wprowadzane (bez uzgodnień ze społecznością szkolną) dodatkowe zajęcia lub treści, powstające z inicjatywy administracji centralnej. Nawet jeśli ich treść nie będzie odpowiadała rodzicom i uczniom, nie będą mogli się sprzeciwić ani odmówić udziału w nich.