Zielona Stolica Europy – Wrocław nad Odrą

Wrocław jest w gronie 14 miast walczących o tytuł Zielonej Stolicy Europy w 2019 r. Finaliści zostaną wyłonieni w czerwcu bieżącego roku. My sprawdzamy, jakie atuty ma nasze miasto. Tym razem przyglądamy się jak Wrocław i wrocławianie korzystają z dobrodziejstwa położenia nad Odrą.

„Wrocławiowi dobrze przy Odrze” – brzmiało hasło promujące święto miasta sprzed kilku lat. Nie ma w tym odrobiny przesady. Nabrzeża rzeki i jej wrocławskich dopływów pięknieją. Co roku przybywa nowych miejsc, które sprzyjają odpoczynkowi na wodzie i nad wodą.

Wrocławski odcinek Odry ma około 26 km w głównym nurcie, ale przepływając przez miasto rzeka dzieli się na kilka odnóg. W strukturze Wrocławskiego Węzła Wodnego są także kanały: miejski, żeglugowy i powodziowy, oraz mniejsze rzeki: Oława, Widawa, Bystrzyca, które mają ujście we Wrocławiu. W sumie w granicach stolicy Dolnego Śląska mamy kilkadziesiąt kilometrów wodnych tras. To naturalne bogactwo, które wrocławianie i władze miasta doceniają, i z którego coraz chętniej korzystają.

Odra już bezpieczna
W 2012 roku rozpoczęła się wielka modernizacja Wrocławskiego Węzła Wodnego. Warte kilka miliardów złotych prace trwały blisko cztery lata. W tym czasie przebudowano bulwary i nabrzeża w Śródmieściu od Mostu Grunwaldzkiego do Kępy Mieszczańskiej. W wielu miejscach nabrzeże było w tak złym stanie, że odbudowano je praktycznie na nowo. Pogłębiono i poszerzono koryto Odry na odcinku 11 km, miejscami nawet o 30 metrów, oraz kanałów powodziowych od Opatowic do Mostów Warszawskich. Wyremontowano wiele obiektów hydrotechnicznych, m.in. na Różance i Rędzinie. We Wrocławiu jest kilkadziesiąt tego typu miejsc (śluz, jazów, tam, przepławek) o różnej wielkości. Rozmach robót był imponujący, a zmiany nad rzeką widać gołym okiem.

Wojciech Adamski, wiceprezydent Wrocławia: - Dzięki tym pracom znacznie poprawiła się przepustowość, żeglowność i zabezpieczenie przeciwpowodziowe Odry, ale przy okazji rzeka stałą się bardziej atrakcyjna dla mieszkańców. Wrocław znowu zwrócił się mocniej w kierunku Odry.

Bulwary, ścieżki, nabrzeża
Najbardziej spektakularnymi efektami modernizacji Wrocławskiego Węzła Wodnego są odnowione bulwary śródmiejskie. Oczywiście, i wcześniej były to popularne miejsca spacerowe, jednak dzisiaj nabrzeża Odry w ciepłe dni przyciągają tłumy tych, którzy lubią odpocząć nad wodą. Sprzyjają temu nowe rozwiązania, dzięki którym dostęp do wody jest łatwiejszy, a same nabrzeża zyskały na atrakcyjności.

Bulwar Xawerego Dunikowskiego w centralnym punkcie ma amfiteatralne zejście ku wodzie. Od strony lądu szerokie kamienne ławy to doskonałe miejsce na odpoczynek, spotkanie z przyjaciółmi, malarski, fotograficzny lub filmowy plener – naprzeciwko rozciąga się panorama Ostrowa Tumskiego i bulwaru Włostowica. Latem z części schodów spływa woda, a inny ich fragment zajmuje wysoka bujna trawa.

Od strony rzeki to miejsce doskonale przystosowane dla tych, którzy odpoczywają na wodzie. Pełni funkcję przystani dla dużych wycieczkowych statków, jest wyposażone w pachołki, co umożliwia także przybicie do brzegu łodzią lub kajakiem. Uporządkowano otoczenie bulwaru, wyprofilowano trawiaste wzgórki, zasadzono wiele drzew, krzewów, nowy wizerunek nadano klombom, zamontowano wiele ławek i ław, kamiennych i drewnianych. 

Przestrzeń w pobliżu Akademii Sztuk Pięknych to nie tylko miejsce leniwego odpoczynku. Bulwar Dunikowskiego jest centrum wydarzeń plenerowych. To odbyła się część imprez w ramach weekendu zamknięcia Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016.

Odra, jej nabrzeża i śródmiejski archipelag wysp jest miejscem wielu wydarzeń – sportowych, kulturalnych, społecznych. Tysiące kibiców przyciągają coroczne regaty ósemek wioślarskich. Wielki piknik organizowany jest na Wyspie Bielarskiej przy okazji ogólnopolskich wyścigów smoczych łodzi. Wiosną i latem na Wyspie Słodowej niemal w każdy weekend, przy współudziale Gminy Wrocław organizowane są imprezy plenerowe (tematyczne, np. prozdrowotne lub dla rodzin), koncerty, pokazy, seanse.

Piotr Misiak, koordynator ds. rzek Urzędu Miasta Wrocławia zapowiada kolejną plenerową zabawę na bulwarze Dunikowskiego, zaplanowaną na 22 kwietnia i zatytułowaną „Dzień Odry. Spotkajmy się nad Odrą!”: - Chcemy pokazać Odrę w różnych aspektach. Jako miejsce rekreacji i wypoczynku, jako ważny element środowiska z jego bioróżnorodnością, ale zwrócić także uwagę na aspekt gospodarczy rzeki. To spotkanie dla osób w różnym wieku, dorosłych, seniorów, dzieci i studentów.

Bulwar Dunikowskiego to nie jedyne tak malownicze miejsce nad Odrą. Ożyła przestrzeń między rzeką a Urzędem Wojewódzkim – bulwar Marii i Lecha Kaczyńskich. Doskonale widać stąd kampus Uniwersytetu z monumentalnym gmachem Biblioteki oraz Most Grunwaldzki. W Zatoce Gondol przy Muzeum Narodowym kwitnie wypożyczalnia sprzętu pływającego.

Nowy wizerunek z akcentem na rekreację ma bulwar Politechniki Wrocławskiej. Po gruntowanym remoncie dawnej stanicy wioślarskiej uczelnia wydała kilka milionów złotych na remont nabrzeża.

Nad Odrą naprzeciwko wieży ciśnień powstała kameralna plaża, boiska do piłki siatkowej, są pomosty, przy których można przycumować oraz śliz umożliwiający zwodowanie łódki. Intencją pomysłodawców jest, aby było to jedno z centrów sportów wodnych we Wrocławiu.

Paweł Rańda, wicemistrz olimpijski w wioślarstwie, a dzisiaj szef AZS Politechniki Wrocławskiej i opiekun sekcji wioślarskiej, myśli o tym, czy tuż przy bulwarze nie dałoby się urządzić kąpieliska. Przed II wojną nad Odrą działo latem kilkanaście miejsc do pływania obudowanych drewnianymi pomostami.

To nie koniec listy z nowymi, ciekawymi i ładnymi miejscami na relaks nad Odrą. Formę ogrodu przybrał bulwar ks. Zienkiewicza, wcześniej nieco zapomniana przestrzeń między mostami Młyńskimi a kościołem pw. Św. Marcina, tuż przy wejściu na Ostrów Tumski od strony placu Bema. Odnowione zostało nabrzeże przy ul. Joliot-Curie.

To nie wszystkie inwestycje, które miasto planuje nad Odrą. Magistrat zamierza odnowić bulwar Słoneczny oraz nabrzeża Oławy. Na nabrzeżach będą m.in. tereny rekreacyjne, łąki, miejsca do biegania, jazdy rowerem i spacerów, do tego pomosty nad wodą i punkty widokowe.

Dom z widokiem na Odrę
Adres domu z widokiem na Odrę to dzisiaj jeden z atutów dobrego mieszkania. Coraz chętniej wykorzystują to deweloperzy. Najpierw malownicza przystań powstała przy rzece Oława obok osiedla Angel Wings. 

Inwestycji w rejonie Przedmieście Oławskiego, zwłaszcza nad rzeką, będzie więcej. Już dwa lata temu przedstawiciele władz miasta zapowiadali metamorfozę tego rejonu Wrocławia.

- Wzdłuż nabrzeży Oławy kiedyś tętniło życie. Mieszkańcy spacerowali bulwarami, spędzali czas wolny na terenach sportowych, korzystali z plaży i kąpieliska. W latach powojennych obszar ten został zapomniany, co w pewnym stopniu przyczyniło się do jego dzisiejszego wyjątkowego charakteru. Wytworzył się specjalny mikroklimat. Rewitalizacja nabrzeży Oławy ma to wszystko zachować – mówiła Grażyna Adamczyk-Arns, prezes spółki Wrocławska Rewitalizacja.

- Charakterystycznym elementem Przedmieścia Oławskiego jest zwarta zabudowa i mało terenów zielonych. Zmienimy to poprzez rewitalizacją nabrzeży rzeki Oława - dodawał Adam Grehl, wiceprezydent Wrocławia.

W planach są m.in. tereny rekreacyjne, łąki, miejsca do biegania, jazdy rowerem i spacerów. Pomosty nad wodą i punkty widokowe. Rzeka ma być miejscem rekreacji ale i poznawania przyrody. Myśli się o ścieżkach edukacyjnych dla uczniów.

Pierwsze osiedla z częściowym zagospodarowaniem rzeki stanęły na Swojczycach. Na Olimpia Port Archicomu wybudowano pomosty i bulwary spacerowe. Piękny i malowniczy bulwar powstał również w okolicy Kępy Mieszczańskiej przy skrzyżowaniu ul. Dubois i Kurkowej.

- Do tej pory okolice Kępy Mieszczańskiej od strony rzeki nie prezentowały się zbyt okazale. Po zakończeniu prac przy modernizacji Wrocławskiego Węzła Wodnego ta część miasta zdecydowanie odżyje - mówi Piotr Stachura, rzecznik prasowy RZGW we Wrocławiu.

- Patrząc historycznie, Kępa Mieszczańska była zdominowana zabudową mieszkaniową, która została zniszczona podczas II wojny światowej. Chcemy przywrócić ten obszar miastu. Ma to być rejon śródmiejski z mieszkaniami i funkcjami usługowymi, handlem, biurami czy gastronomią - mówi Jacek Barski, dyr. Departamentu Architektury i Rozwoju Urzędu Miasta Wrocławia.

Architekt Zbigniew Maćków wymienia trzy miejsca w pobliżu Rynku z dużym potencjałem przestrzennym do zagospodarowania: plac Społeczny, rejon Dworca Świebodzkiego i Kępa Mieszczańska. - Najbardziej atrakcyjna jest Kępa, bo ma Odrę i dużo zieleni - mówi.

W 2013 r. miasto uchwaliło miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego W centralnej i północnej części wyspy będą tereny zielone. Wzdłuż Odry przewidziano bulwary spacerowe, mariny i przystanie. Na północy wyspy założono powstanie obiektów związanych z rekreacją np. halę sportową czy lodowisko. Pomyślano także o obiektach prowadzących działalność kulturalną, kongresową i konferencyjną.

Tereny zielone, niezabudowane mają stanowić ok. 4 hektarów.

Zbigniew Maćków: - Inwestycje na Kępie Mieszczańskiej to przykład przywracania do życia poprzemysłowych terenów, w tym również leżących bezpośrednio nad wodą. Przykładem może być Hamburg i jego Hafen City, zamieniane w dzielnicę mieszkalno-biurową czy Amsterdam i jego Borneo.

- Mam nadzieję, że to będzie kawałek żywego miasta, a nie enklawa dewelopersko-biurowa, która zamiera, gdy się tam kończy praca - dodaje Maćków. - Chodzi o to, by udało się połączyć poszczególne tereny. By powstały ciągi pisze, bulwary, mała architektura i zieleń były jednorodne, połączone i spójne przestrzennie. Inwestorzy muszą zrozumieć, że mają niepowtarzalną szansę na wykreowanie niepowtarzalnego miejsca - nowego, przyjaznego, siedzącego nad wodą miasta.

Firmy deweloperskie i inwestorzy wyszukują dobrych nadodrzańskich lokalizacji. Nowa kamienice z przestronnymi tarasami wybudowano przy Wybrzeżu Wyspiańskiego. Uwagę miłośników architektury przyciąga ulokowana między mostami Uniwersyteckim i Pomorskimi Marina Topacz z luksusowymi apartamentami, z której częścią jest przystań dla łodzi motorowych. Sprzedała się Wyspa Tamka - co tu powstanie dokładnie wiadomo, ale grzechem byłoby niewykorzystanie doskonałego położenia – na przeciwko Wyspy Słodowej, w pobliżu Mostu Uniwersyteckiego i gmachu głównego Uniwersytetu i na granicy Starego Miasta.

Szlak Odry, plaże i Odrarium
Zamiłowanie wrocławian do spędzania czasu nad Odrą ma wiele wymiarów. Przybywa miłośników kajakarstwa, pojawiają się nowe wypożyczalnie sprzętu do pływania. Rozwija się odrzańska biała flota – latem wycieczka statkiem w górę rzeki to jedna z najpopularniejszych atrakcji. 

Co roku nad Odrą rozbijają się sezonowe ogródki piwne (wiele z nich usytuowanych jest na barkach), oraz piaszczyste plaże z leżakami i boiskami do sportów. Różnorodnych miejsc i inicjatyw z Odrą w tle jest coraz więcej. Dlatego w Urzędzie Miasta Wrocławia powołany został koordynator ds. rzek. Jego zadaniem jest wsparcie dobrych pomysłów, pomoc w załatwianiu formalności niezbędnych do ich realizacji, współpraca ze środowiskami zaangażowanymi w promocję różnych form aktywności nad Odrą i Odrze służącym.

Jednym z liderów rzeszy pasjonatów Odry jest Kamil Zaremba. To pierwszy wrocławianin, który zamieszkał w domu na wodzie. Na Zachodzie to rozwiązanie jest popularne. Zaremba, jak każdy pionier, musiał zmagać się z setkami wyzwań (technologicznych, urzędowych, formalnych), ale dopiął swego. Dzisiaj cumujący w pobliżu Mostu Grunwaldzkiego dom jest obiektem zainteresowania turystów, chętnie wykorzystują go filmowcy oraz organizatorzy nadzwyczajnych eventów. Kamil Zaremba naśladowców do tej pory nie znalazł. Za to rozpoczął budowę kolejnego obiektu, którym także na co dzień będą kołysały fale Odry – to Muzeum Odry.

Kierowana przez Zarembę fundacja Onwater.pl ma na koncie wiele inicjatyw, projektów i akcji około odrzańskich. Regularnie organizuje akcję sprzątania brzegów rzeki. Jesienią 2016 r. na bulwarze Włostowica odsłonięto pomnik Odry – metalową makietę rzeki. A w grudniu 2016 r. na nabrzeżach, na bulwarach i w innych newralgicznych miejscach stało 12 tablic z informacjami na temat danego miejsca, jego historii, urządzeń hydrotechnicznych lub charakterystycznych budynków w okolicy. Kolejnych 16 tablic już jest zaprojektowanych.

Szlak Odry to doskonałe kompendium wiedzy na temat rzeki, jej znaczenia w przeszłości oraz jak ono ewoluowało do czasów dzisiejszych.

We Wrocławiu o Odrze można się więcej dowiedzieć także w Hydropolis. Część ekspozycji dotyczy dramatycznych wydarzeń z powodzi tysiąclecia w 1997 roku. Równie ciekawie jest w Odrarium w ogrodzie zoologicznym. Po wycieczce po Afrykarium i poznaniu egzotycznych zwierząt i ryb, warto zajrzeć do budynku Odrarium. Prezentowany jest w nim podwodny świat rzeki przepływającej przez Wrocław.

 Co roku przybywa we Wrocławiu inicjatyw związanych z Odrą, dotyczących rzeki i jej najbliższej okolicy. Coraz częściej pomysły dotyczące wykorzystania rzeki pojawiają się wśród projektów realizowanych w ramach Wrocławskiego Budżetu Obywatelskiego. Władze miasta starają się jak najlepiej wykorzystywać jej potencjał i wspierają dobre pomysły, dzięki którym można zaprezentować jej atuty.

Wrocław walczy o tytuł Zielonej Stolicy Europy w 2019 r.
Wrocław jest w gronie 14 miast walczących o tytuł Zielonej Stolicy Europy 2019. Zwycięzca zostanie ogłoszony w czerwcu 2017. Tytuł Zielonej Stolicy Europy przyznawany jest za działania w zakresie ochrony środowiska i inicjatywy na rzecz podniesienia standardów ekologicznych.

Kandydatury oceniane są na podstawie 12 wskaźników: lokalnego wkładu na rzecz zapobiegania globalnej zmiany klimatu, zarządzania transportem miejskim, terenów zieleni miejskiej, zwalczania hałasu, wytwarzania odpadów i zarządzania nimi, ochrony przyrody i różnorodności biologicznej, jakości powietrza, zużycia wody, oczyszczania ścieków, ekoinnowacji i trwałego zatrudnienia, zarządzania środowiskiem na poziomie władz lokalnych i sprawności energetycznej.

źródło: Wrocław pl