„Paragraf/Artykuł”. Festiwal „Teatru na faktach”

Już za miesiąc, 25–27 czerwca 2021, w Instytucie Grotowskiego odbędzie się festiwal „Paragraf/Artykuł” poświęcony prawom człowieka. W programie na żywo znajdzie się 12 spektakli, w tym 2 premiery, 8 dyskusji wokół przestrzegania i łamania podstawowych praw obywatelskich oraz 15 czytań performatywnych. W programie online znajdą się transmisje dyskusji i czytań, a także rejestracje wywiadów z bohaterami opowieści czy krótkie filmy dokumentalne. Festiwal „Teatru na faktach” to swoisty teatralny raport o stanie naszego kraju. Wydarzenie pod Patronatem Honorowym Rzecznika Praw Obywatelskich. 

Zestawienie dwóch słów – paragraf i artykuł – oraz oddzielenie ich niepozorną kreską kryje w sobie proste, ale jakże aktualne pytanie. Czy każdej ze swobód obywatelskich odpowiada stosowny zapis w kodeksie karnym? Paragrafy o różnych numerach i w różnych konfiguracjach zdają się coraz częściej towarzyszyć społecznej aktywności i manifestacjom w celu zachowania ładu publicznego. Artykuły Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, gwarantujące polskim obywatelkom i obywatelom szereg niezbywalnych i podstawowych praw, coraz częściej wydają się ulegać zawieszeniu. Festiwal „Paragraf/Artykuł” koncentruje się na 8 wybranych artykułach z konstytucji: art. 32 [Równość i zakaz dyskryminacji], art. 65 [Wolność wykonywania zawodu], art. 75 [Ochrona lokatorów], art. 31 [Wolność i dopuszczalne ograniczenia], art. 40 [Zakaz tortur], art. 30 [Godność osobista], art. 74 [Ochrona środowiska], art. 38 [Prawo do ochrony życia], poruszając tematy społecznie aktualne i ważne. Inspiracją dla kuratorów festiwalu, Krzysztofa Kopki i Jakuba Tabisza, była publikacja pt. „Z urzędu. Nieurzędowy raport ze skarg, rozmów, spotkań z Rzecznikiem Praw Obywatelskich VII Kadencji 2015–2020 Adamem Bodnarem”. 

Program festiwalu zbudowany jest z bloków tematycznych („artykułów”), opisujących obywatelskie prawa i obowiązki. Na każdy „artykuł” składają się połączone tematycznie: dyskusje o prawach obywatelskich i ich łamaniu, w których udział wezmą eksperci, aktywiści, twórcy i bohaterowie spektakli oraz publiczność; czytania performatywne, będące efektami kursów teatru dokumentalnego w ramach „Teatru na faktach” oraz zapowiedziami nowo powstających spektakli; spektakle zrealizowane w ciągu 3-letniej działalności „Teatru na faktach”. Twórcy na różne sposoby starają się poruszyć najważniejsze tematy z artykułów konstytucji, które podejmowane będą także podczas dyskusji. „Kiedy zajmujesz się teatrem dokumentalnym, nieustannie natykasz się na kwestię praw obywatelskich. Praw obywatelskich, które są łamane. Lekceważone. Omijane. Źle rozumiane” – mówią kuratorzy. „W trakcie festiwalu opowiadamy o świecie widzianym oczami naszych bohaterek i bohaterów, ludzi żyjących dosłownie za oknem. Nie szukamy łatwych odpowiedzi – za dokumentalnymi scenariuszami kryją się setki godzin poszukiwań i rozmów. Każda historia, zdarzenie, postać na naszym festiwalu jest prawdziwa” – dodają. Szczególne miejsce w programie festiwalu poświęcono Białorusi. Czytanie performatywne „Białoruś. Cela” będzie pierwszą prezentacją scenariusza dokumentalnego opartego na historiach zebranych po zeszłorocznych protestach w białoruskich miastach. Scenariusz powstał na podstawie rozmów z migrantami z Białorusi oraz relacji więźniów i uchodźców politycznych. 

Festiwal „Paragraf/Artykuł” będzie dostępny dla Głuchych, osób niewidomych i niedowidzących oraz osób z niepełnosprawnością ruchową. Na wybranych spektaklach będą wykorzystane audiodeskrypcja i tłumaczenie cieniowe na polski język migowy (dotychczas prawie niestosowane w Polsce). Wszystkie wydarzenia online będą dostępne za darmo na Facebooku i YouTubie Instytutu Grotowskiego. Szczegóły na: https://grotowski-institute.pl/projekty/paragrafartykul/.