Kwas foliowy - nie tylko dla kobiet w ciąży

poniedziałek, 1.3.2021 02:00 1232

Kwas foliowy to syntetyczna forma witaminy B9. Foliany są jednymi z najistotniejszych składników, jakich potrzebuje ludzki organizm, aby poprawnie funkcjonować. Największe zapotrzebowanie na kwas foliowy mają kobiety w ciąży, ale jest on nie mniej ważny dla mężczyzn. Bierze udział w procesach tworzenia nowych komórek, wspiera system nerwowy i układ odpornościowy, a nawet uczestniczy w syntezie DNA. Jak jeszcze wpływa na nasz organizm i dlaczego warto po niego sięgnąć?

Spis treści:

  1. Działanie kwasu foliowego i jego rola w organizmie
  2. Wspiera pracę serca
  3. Pomaga obniżyć ryzyko wystąpienia depresji
  4. Wzmacnia organizm w walce z nowotworami
  5. Pomaga we wchłanianiu innych witamin
  6. Kwas foliowy i homocysteina
  7. Niedobór kwasu foliowego
  8. Skutki niedoboru witaminy B9
  9. Skąd się bierze niedobór witaminy B9?
  10. Jak rozpoznać niedobór witaminy B9?
  11. Kwas foliowy dla kobiet w ciąży
  12. Najlepsze źródła kwasu foliowego
  13. Kwas foliowy - suplementacja

Działanie kwasu foliowego i jego rola w organizmie

Wspiera pracę serca

Wszystkie witaminy z grupy B odgrywają bardzo istotną rolę w prawidłowej pracy układu krwionośnego i utrzymaniu serca w dobrej kondycji. 

Foliany są dodatkowo wbudowywane w erytroblasty - komórki macierzyste czerwonych krwinek, dzięki czemu chronią organizm przed anemią. 

Pomaga zmniejszyć ryzyko wystąpienia depresji

Choć foliany nie wpływają bezpośrednio na zapobieganie depresji, ich niedobór może prowadzić do tej choroby. Właśnie dlatego zrównoważona dieta bogata w produkty roślinne odgrywa dużą rolę w zmniejszeniu ryzyka wystąpienia tego schorzenia. Wiele badań klinicznych i obserwacyjnych wiąże zbyt niski poziom kwasu foliowego ze znacznie słabszą reakcją na leki przeciwdepresyjne.

Wzmacnia organizm w walce z nowotworami

Zbyt niskie stężenie kwasu foliowego prowadzi do pękania nici DNA, a także zaburza naturalne mechanizmy naprawcze komórek oraz syntezę i metylację DNA. Sprzyja za to powstawaniu różnorodnych mutacji w genach. Procesy te prowadzą do nieprawidłowego namnażania się komórek, a to z kolei sprzyja powstawaniu niektórych nowotworów, tj. rak płuc, jelita grubego, szyjki macicy, nerwiak oraz białaczka. Suplementację kwasem foliowym można więc postrzegać jako prewencję rozwoju nowotworów.

Pomaga we wchłanianiu innych witamin

Kwas foliowy sprzyja przyswajaniu żelaza, witaminy B12 oraz aminokwasów. Jego niedobór może prowadzić do anemii. Foliany spełniają także bardzo ważną rolę w prawidłowym metabolizmie witaminy B12. 

Kwas foliowy a homocysteina

Niezwykle istotną funkcją kwasu foliowego jest jego wpływ na homocysteinę - ważny związek z grupy aminokwasów. 

Zbyt wysokie stężenie homocysteiny:

  • wywiera niekorzystny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie układu krwionośnego,
  • zwiększa ryzyko wystąpienia zakrzepów, nadciśnienia tętniczego, udaru mózgu, miażdżycym zawału i innych chorób serca.

Kwas foliowy wspólnie z witaminą B12 przekształca homocysteinę do metioniny, z której następnie powstają serotonina i noradrenalina, tzw. hormony szczęścia, wykazujące pozytywny wpływ na sen i aktywność dzienną. 

Niedobór kwasu foliowego

Podobnie jak w przypadku innych witamin niezbędnych do prawidłowej pracy organizmu, niedobór kwasu foliowego może być bardzo niebezpieczny. Ponieważ niektóre objawy niedoboru tego foliany są mało specyficzne, warto raz w roku wykonać badanie okresowe.

Skutki niedoboru kwasu foliowego

Niewystarczające stężenie witaminy B9 w organizmie powoduje m.in. dysfunkcje układu sercowo-naczyniowego, zahamowanie wzrostu komórek, niedokrwistość megaloblastyczną, wady rozwojowe cewy nerwowej, w tym bezmózgowie i  rozszczep kręgosłupa oraz niepełnosprawność intelektualną. 

Skąd się bierze niedobór kwasu foliowego?

Istnieje kilka przyczyn niedoboru kwasu foliowego w organizmie ludzkim. Do najważniejszych zaliczane są:

  • choroby wątroby,
  • choroby tarczycy, w tym nadczynność tarczycy,
  • nadużywanie alkoholu i palenie papierosów, 
  • niewłaściwie zbilansowana dieta,
  • podeszły wiek lub okres pokwitania u dziewcząt
  • stosowanie niektórych leków.

Jak rozpoznać niedobór witaminy B9? 

Objawy niedoboru kwasu foliowego są mało specyficzne i zaliczamy do nich m.in. osłabienie, szybką męczliwość, bladość skóry, pieczenie języka, duszności, zawroty głowy,problemy z koncentracją, bezsenność, kołatanie serca, bóle głowy, kołatanie serca, a u dzieci i młodzieży zahamowanie wzrostu i rozwoju. 

Kwas foliowy dla kobiet w ciąży

Kobiety w ciąży stanowią szczególną grupę osób, u których występuje zwiększone zapotrzebowanie na foliany. 

Kwas foliowy należy do najważniejszych związków niezbędnych do prawidłowego rozwoju płodu, w tym do właściwego kształtowania się cewy nerwowej. Przyjmowanie folianów w ciąży to również mniejsze ryzyko przedwczesnego porodu, odklejenia się łożyska lub niskiej masy urodzeniowej

Zaleca się, aby przyjmować witaminę B9 nie tylko w czasie ciąży, ale również w co najmniej miesiąc przed planowanym zapłodnieniem. Suplementacja kwasem foliowym powinna trwać nieprzerwanie do końca pierwszego trymestru. Za najbardziej optymalny czas przyjmowania folianów uważa się tzw. okres okołokoncepcyjny, czyli trzy miesiące przed planowanym zajściem w ciążę i minimum trzy miesiące po poczęciu. 

Najlepsze źródła kwasu foliowego

Łacińskie słowo “folian” tłumaczy się jako “folium” czyli “liść”. Nic zatem dziwnego, że kwas foliowy znajduje się w dużych ilościach w warzywach liściastych tj.  szpinak, sałata czy brukselka. Inne produkty spożywcze, które zawierają dużo kwasu foliowego to rośliny strączkowe, w tym ciecierzyca, fasola pinto, soczewica, a także szparagi, awokado, buraki, owoce cytrusowe oraz wątróbka. 

Warto pamiętać, że kwas foliowy to substancja niezwykle wrażliwa na działanie czynników zewnętrznych. Wysoka temperatura, nadmierna ekspozycja na światło słoneczne oraz długie przechowywanie znacząco obniżają zawartość kwasu foliowego w produktach spożywczych. Szacuje się, że gotowanie może zredukować zawartość folianów w pokarmach aż o 40-70 %. Właśnie dlatego zaleca się spożywanie warzyw i owoców na surowo.

Kwas foliowy – suplementacja

W wysokiej jakości formy kwasu foliowego możemy zaopatrzyć się sprawdzonych sklepach z suplementami, np.: https://www.sklepzycia.pl/kwas-foliowy-witamina-b9. Z uwagi na to, że rynek suplementów jest w dalszym ciągu mocno nieuregulowany, najrozsądniejszym rozwiązaniem jest robienie zakupów sprawdzonych miejscach, a takim jest Sklep Życia.

Zalecana dzienna dawka kwasu foliowego różni się w zależności od wieku, a nawet płci. Dzieci, dorośli i kobiety w ciąży posiadają zatem nieco inne dzienne zapotrzebowanie na foliany.

  • dzieci:
    • do 1 r.ż.: 65 mg
    • 1-8 lat: 80-150 mg
    • 8-13 lat: 300 mg
  • dorośli: 400 mg
  • kobiety w ciąży: 600 mg
  • kobiety karmiące: 500 mg

Należy pamiętać, że przyswajalność syntetycznej formy witaminy B9 jest znacznie większa niż kwasu foliowego znajdującego się w naturalnych składnikach spożywczych. 

 

Bibliografia:

1. https://www.nhs.uk/medicines/folic-acid/

2. https://www.medicalnewstoday.com/articles/219853#recommended-intake

3. http://www.czytelniamedyczna.pl/494,kwas-foliowy-zarys-tematu-Zrodla-witaminy-zapobieganie-wadom-wrodzonym.html