Nagroda premiera dla badaczki z wrocławskiej Politechniki. Za analizy Machu Picchu

Praca doktorska dr inż. arch. Anny Kubickiej z Wydziału Architektury PWr została doceniona nagrodą Prezesa Rady Ministrów. Badaczka potwierdziła funkcjonowanie imperialnego systemu miar inkaskich, wykonując pomiary i analizując dane zebrane w XV-wiecznym kompleksie ceremonialno-rezydencjonalnym Machu Picchu w dzisiejszym Peru.
Ustalenia dr Anny Kubickiej mają duże znaczenie dla badaczy zajmujących się historią i kulturą Inków. Naukowiec z Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej potwierdziła, że rozmierzanie planu miasta Machu Picchu było nadzorowane przez imperialnych inżynierów, którzy posługiwali się obowiązującym dla nich systemem miar. Wymiary budynków (i ich elementów) stawianych w tym ważnym inkaskim ośrodku nie były więc zależne od tradycji warsztatowej grup robotników pracujących okresowo przy stawianiu miasta, a zostały ściśle określone przez administrację XV-wiecznego imperium władcy Pachakuti Inqa Yupanki. Dr Kubicka wykazała także, że inżynierowie wykorzystywali dwa systemy.

– Do tej pory badania systemu miar inkaskich opierały się głównie o materiały źródłowe, czyli XVI- i XVII-wieczne kroniki prowadzone przez Hiszpanów, którzy kolonizowali tamte tereny, oraz tworzone przez nich słowniki języka quechua, jakim posługiwali się Inkowie – opowiada dr Kubicka. – Pojawiają się tam informacje właśnie o antropometrycznych miarach, ale nie wiemy, jaka wartość była im przypisana. Naukowcy podejrzewają jedynie, że skoro przeciętny mieszkaniec imperium Inków mierzył około 1,6 m, to jego łokieć mógł mieć między 40 a 45 cm. Nie było jednak dotąd badań, które polegałyby na analizie serii wymiarów budynków i ich elementów, by poszukać tego podstawowego modułu – podkreśla.

Takie metrologiczne analizy przeprowadziła więc dr Kubicka, korzystając z pomiarów wykonanych w latach 2010-2017 w czasie badań terenowych w Machu Picchu. Pomiary w terenie prowadzili pracownicy z Narodowego Parku Archeologicznego Machu Picchu razem z zespołem Laboratorium Skanowania i Modelowania 3D kierowanym przez prof. Jacka Kościuka z Politechniki Wrocławskiej, do którego z czasem dołączyła ówczesna doktorantka Anna Kubicka.

Badaczka ustaliła, że Inkowie stosowali dwa moduły, czyli quanta, do rozmierzania swoich budynków. Podstawowy miał 42 cm i odpowiadał długości łokcia (khococ). Drugi natomiast, mierzący 54 cm, jest nieznaną do tej pory miarą i nie wynika wprost z długości którejś części ludzkiego ciała. – Nazywam go „łokciem królewskim”, bo była to jednostka używana do rozmierzania obiektów o wyższej randze, a także taka nazwa stosowana była w systemie miar innych kulturach antycznych – dodaje dr Kubicka.

Do swoich analiz dr Kubicka wykorzystała metodę cosine quantogram opracowaną przez brytyjskiego badacza Kendalla w 1974 r. do analizowania miar długości w megalitycznych konstrukcjach. Polega ona – w dużym uproszczeniu – na poszukiwaniu w serii danych pomiarowych niepodzielnej jednostki miary (czyli quantum), której wielokrotność stanowi długość poszczególnych elementów architektury.

Dr inż. arch. Anna Kubicka pracuje w Katedrze Historii Architektury Sztuki i Techniki na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej. Doktorat przygotowała pod opieką i we współpracy z prof. Jackiem Kościukiem i prof. Mariuszem Ziółkowskim (prace nad nim były możliwe dzięki grantowi z Narodowego Centrum Nauki).
Więcej o badaniach na stronie głównej PWr: https://pwr.edu.pl/uczelnia/aktualnosci/nagroda-premiera-dla-naszej-badaczki-za-analizy-machu-picchu-11746.html