"Ta ustawa ma dobić Związek Ochotniczych Straży Pożarnych w stulecie jego istnienia"

Nie cichnie dyskusja w sprawie zaprezentowanego na początku maja projektu ustawy o ochotniczych strażach pożarnych. Stanowisko w sprawie zajął już Zarząd Oddziału Powiatowego ZOSP RP w Ząbkowicach Śląskich, a głos zabrał także Paweł Gancarz, członek gminnego, powiatowego i wojewódzkiego ZOSP RP.

Swoje uwagi i wątpliwości co do zaprezentowanego dokumentu przekazał samorządowiec i strażak, Paweł Gancarz. 

- Jestem nie tylko wójtem gminy Stoszowice, ale od dziecka jestem strażakiem Ochotniczej Straży Pożarnej, byłem prezesem OSP w Stoszowicach, obecnie jestem wiceprezesem zarządu gminnego ZOSP RP oraz członkiem zarządu powiatowego i wojewódzkiego ZOSP RP – mówi Paweł Gancarz – 6 maja został opublikowany projekt projektu ustawy o ochotniczej straży pożarnej, który wprowadza rewolucyjne i destrukcyjne zmiany w funkcjonowaniu OSP, a co za tym idzie w bezpieczeństwie mieszkańców powiatu.

Jak dodaje, projekt ten nie został wcześniej skonsultowany ze strażakami ochotnikami, nie zostali oni także zaproszeni do prac nad tym dokumentem. O dalszym być albo nie być wielu jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych zdecydowała wąska grupa osób w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji.

- Wielkim zaskoczeniem jest dla nas wszystkich fakt przedstawienia projektu ustawy, która demoluje strukturę i związaną z tym tradycję i tożsamość w czasie, gdy obchodzimy 100-lecie powstania Związków Ochotniczej Straży Pożarnej. Ten projekt to jeden wielki bubel, który w żaden sposób nie odnosi się do rzeczywistości. Moim zdaniem, ma na celu dobić Związek Ochotniczych Straży Pożarnych, w którym strażacy ochotnicy są zrzeszeni, w stulecie jego istnienia  – przekonuje Paweł Gancarz.

Swoje stanowisko w tej sprawie przedstawił także Zarząd Oddziału Powiatowego ZOSP RP w Ząbkowicach Śląskich, wyrażając się jednoznacznie negatywnie o zapisach zawartych w projekcie.

- Zarząd wyraża swoje obawy oraz sprzeciw dla działań mających na celu zlikwidowanie ruchu społecznego, jakim jest Związek Ochotniczych Straży Pożarnych. W historii 100-letniej działalności związku nie było przypadku tak nieprofesjonalnej próby uregulowania przepisów dotyczących druhów zrzeszonych pod sztandarem związku.

Ochotnicy z powiatu ząbkowickiego wskazują na szereg niedoprecyzowanych i ogólnikowych przepisów, które w rewolucyjny sposób wywracają funkcjonowanie OSP, ale nie zawierają szczegółów i konkretów, co do dalszej działalności jednostek. Zarząd punktuje także zapisy nie do przyjęcia w formie przyjętej w projekcie uchwały.

Podział OSP i centralizacja

Po pierwsze projekt ustawy zakłada, że w jednostkach OSP zostanie wydzielona grupa przeszkolonych strażaków stanowiących JRG OSP i tylko ta grupa będzie jednostką ochrony przeciwpożarowej, a więc tylko ona będzie mogła być dysponowana do akcji gaśniczych i ratowniczych. Żeby jakaś jednostka mogła wyodrębnić JRG OSP będzie musiała spełnić szereg wymogów dotyczących minimalnego wyposażenia w pojazdy gaśnicze i sprzęt, minimalnej gotowości i zdolności operacyjnej czy szkoleń strażaków. Jakie konkretnie to będą wymogi? Tego nie wiadomo. Określi to minister w drodze osobnego rozporządzenia.

Jak dodaje zarząd powiatowy, Ochotnicze Straże Pożarne, które nie utworzą JRG OSP praktycznie przestaną istnieć. Tylko 30% aktualnie funkcjonujących jednostek może być przekształcona w JRG OSP, pozostała część, pozbawiona finansowania w ramach zadań ochrony przeciwpożarowej zapewne zaniecha działalności i pozostawi sprzęt i remizy bez gospodarzy.

- Obecnie te jednostki OSP świetnie sprawdzają się nie tylko w przypadku np. powodzi i podtopień, co pokazały ostatnie działania w Starczowie czy gminie Ciepłowody, gdzie pracowały praktycznie wszystkie jednostki z powiatu, także te z lekkimi samochodami czy mniejszą liczbą druhów, ale na przykład pożarów traw, lasów, czy innych zdarzeń losowych, choćby poszukiwań osób zaginionych. Takie jednostki OSP to praktycznie ostatnia ostoja pracy społecznej, zaangażowania w życie lokalnej społeczności oraz wychowania i kształtowania wzorców. Jak coś się dzieje we wsi to zawsze są gotowi do pomocy i działania, także tego reprezentacyjnego – komentuje Paweł Gancarz.

Wójt Stoszowic wskazuje, że patrząc tylko na jego gminę, na przykład w Jemnej czy Rudnicy na pewno nie ma możliwości utworzenia JRG OSP, jaki więc los czeka te jednostki, które są ważne w tkance społecznej gminy i sołectwa, kształtując na przykład charaktery młodych ludzi?

W samych jednostkach poprzez wydzielenie JRG OSP także nastąpi podział, na strażaków z przywilejami, choćby związanymi z dodatkiem emerytalnym, którzy jeżdżą do akcji oraz tych, którzy z różnych względów tego nie będą mogli robić.

- Podkreślenia przede wszystkim wymaga fakt używanego w projekcie nazewnictwa. Pozbawia się tysięcy strażaków ochotników tytułu strażaka na rzecz ratownika (należy wspomnieć, że Komenda Głowna PSP po protestach strażaków już zapowiedziała, że rozważa użycie w ustawie określenia strażak / ratownik lub innej formy – przyp. red.). Wskazuje wyraźnie, że ochotnicy nie zakwalifikowani do elitarnej grupy JRG OSP nie będą nawet ratownikami. Zapomniano, że praca OSP to suma wypadkowych działań wszystkich zrzeszonych ochotników, tych którzy jadą do zdarzeń, jak również tych, którzy opiekują się sprzętem, strażnicą, prowadzą działania edukacyjne wśród dzieci i młodzieży. My ochotnicy stanowimy zespół, którego nie łączy pracodawca, jak w straży zawodowej, ale idea, chęć niesienia pomocy ludziom i bezinteresownej pracy na rzecz lokalnej wspólnoty.   

Statut, na podstawie którego funkcjonuje dana jednostka OSP będzie musiał zaopiniować Komendant Powiatowy PSP, a zatwierdzić Rada Gminy lub Rada Miejska. Obecnie statut, czy zmiany w nim głosowany jest na walnym zebraniu członków, a zgodność z prawem krajowym sprawdza KRS.

Jeśli OSP będzie chciało zorganizować „imprezę” – jak mówi projekt ustawy – w miejscu innym niż własność jednostki, będzie to wymagało zgody wójta lub burmistrza, a wniosek w tej sprawie będzie musiał być złożony minimum 30 dni przed planowaną „imprezą”. Ponadto strażacy wskazują, że projekt wprowadza nadzór, koordynację i kontrolę OSP przez komendę wojewódzką PSP.

Według strażaków to pozbawienie OSP suwerenności i uzależnienie ich od władzy gminy czy kolejnych komendantów, a co za tym idzie rządzących. Wiele OSP działa od kilkudziesięciu lat i przez ten czas strażacy przekonali się, że raz współpraca z władzą, czy komendą układa się lepiej, raz gorzej. Teraz będą od nich zależni.  Dla nich to prosta droga do centralizacji i pozbawienia suwerenności. Jak podkreślają strażacy Ochotnicze Straże są apolityczne, a ich druhowie mają najróżniejsze poglądy polityczne.

Tutaj obawy budzi także brak wyraźnych kryteriów finansowania jednostek ochotniczych straży.

- Brak jest obiektywnych kryteriów finansowania jednostek, oceny jej potrzeb, wysokości przyznanych środków. Brak takich zapisów w ustawie uzasadnia wątpliwości, co do obiektywizmu podziału środków finansowych czy rzeczowych – tłumaczą ochotnicy z powiatu.

Nowe nazewnictwo, legitymacje i odznaczenia

Proponowany kształt ustawy o ochotniczych strażach pożarnych likwiduje dotychczasowe odznaczenia, a wprowadza nowe. Podobnie z legitymacjami. Komu będą wydawane legitymacje i przyznawane odznaczenia, na jakich zasadach, tego nie wiadomo, określi to osobne rozporządzenie.

Kolejne wątpliwości strażaków przynosi zapis o gotowości operacyjnej.  

Ponieważ proponowany projekt ustawy  mówi, że gotowość operacyjną JRG OSP rozumie się przez uzyskanie zdolności operacyjnej z gwarancją organizacyjną i formalno-prawną zapewniającą możliwość zadysponowania do działań, a jednocześnie projekt ustawy nie wprowadza żadnych szczegółowych rozwiązań dotyczących rekompensat dla pracodawców, którzy zwalniają ze świadczenia pracy strażaka ochotnika na czas podjęcia działań. Problem nadal zostaje nierozwiązany.  

Sprzeciw strażaków budzi także zapis, że do Młodzieżowej Drużyny Pożarniczej mogą należeć dzieci w wieku od 12 do 18 lat. Tymczasem każdy, kto ma styczność z OSP wie, że do „młodzieżówek” należą także dzieci dużo młodsze, nawet kilkuletnie, gdyż zamiłowanie do pożarnictwa i wzorce zachowań kształtuje się od najmłodszych lat.

Projekt ustawy jest przez decydentów przedstawiany przede wszystkim, jako przyznający dodatki emerytalne ochotnikom. Ale jak zwracają uwagę strażacy, nie będzie to 200 zł jak się mówi, ale 140 i to po przepracowaniu jako ratownik OSP (a więc biorąc czynny udział w akcjach) 25 lat. Zarząd powiatowy wskazuje, że może to oznaczać bardzo wąską grupę.

KG PSP wyjaśnia

Zaprezentowany 6 maja projekt ustawy wzbudził duże kontrowersje i protest środowiska ochotniczych straży. Jak wyjaśnia na swojej stronie Komenda Główna PSP, istotą Ustawy o Ochotniczej Straży Pożarnej jest uregulowanie i podniesienie statusu prawnego jednostek OSP w jednym akcie prawnym rangi ustawowej. Ustawa ma poza tym na celu wzmocnienie ich funkcjonowania we wzajemnych relacjach z gminą, której zadania w zakresie ochrony przeciwpożarowej wykonują. Ponadto, celem ustawy jest przyznanie druhom długo oczekiwanego dodatku emerytalnego, jednolitej legitymacji oraz innych uprawnień.

- Podkreślamy więc, projekt ustawy konsultowany jest z druhami. Druhowie wypowiadają się i konsultują to na najniższym poziomie gminy. Wszystkie wnioski i spostrzeżenia będą poddawane analizie i rozważane w celu ich wprowadzenia do projektu ustawy. Celem tych uregulowań prawnych jest poprawa statusu każdego członka OSP i podkreślenie roli Ochotniczej Straży Pożarnej w bezpieczeństwie – przekonuje zespół prasowy KG PSP.

STANOWISKO DO PROJEKTU UCHWAŁY O OCHOTNICZEJ STRAŻY POŻARNEJ

Z 26 KWIETNI 2021 R.