EduBiblioSfera: Literacka Nagroda Nobla
Niezależnie od sporów pozamerytorycznych Nagroda Nobla pozostaje najbardziej prestiżowym, pożądanym wyróżnieniem na świecie.
To w dalszym ciągu perła w koronie każdego z laureatów. Została ustanowiona testamentem szwedzkiego przemysłowca (także – wynalazcy dynamitu) Alfreda Nobla. Jej przyznanie leży w gestii Akademii Szwedzkiej, która w tym celu powołuje na 3-letnią kadencję Komitet Noblowski. Nagroda ma kilka kategorii. W dziedzinie literatury przyznawana jest od 1901 r. Do tej pory wyróżniono 117 autorów. Wśród nich było tylko 16 kobiet (łącznie z tegoroczną poetką Louise Glück).Czterokrotnie zdarzyło się, że w jednym roku nagrodzonych zostało dwóch twórców. Sześciokrotnie natomiast nagrody nie przyznano. Dwóch twórców odmówiło przyjęcia lauru: zmuszony do tego przez rosyjskie władze Borys Pasternak oraz Francuz, Jean-Paul Sartre, który z zasady nie przyjmował jakichkolwiek nagród. W pierwszych dekadach bywało, że nagradzano pisarzy za konkretne dzieło, tak jak Władysława Stanisława Reymonta za „Chłopów” czy Thomasa Manna za „Buddenbrooków”. W 1965 r. „Cichy Don” Michała Szołochowa był ostatnim pojedynczym wyróżnionym tytułem. Analizując długą już listę laureatów na czoło wysuwają się prozaicy, poetów jest kilkunastu, a dramaturgów już tylko kilku.
Przeglądając rejestr noblistów rzuca się w oczy rzesza wciąż nieznanych lub kompletnie zapomnianych nazwisk. Czas pokazał, że werdykty akademii nie zawsze pasowały do założeń fundatora. Wedle jego wytycznych nagrodzone powinny być najwybitniejsze dzieła „o charakterze idealistycznym”, a laur trafiać do tych twórców, którzy przynieśli ludzkości „największy pożytek”. Krytyka spływała na werdykty od początku. Kilka przykładów. W 1901 r. wyróżniono, zamiast Lwa Tołstoja, albo chociaż Emila Zolę, zapomnianego dziś poetę Sully Prudhomme’a z Francji. W 1953 r. wysuwano oskarżenia o koniunkturalizm i upolitycznienie nagrody, która trafiła do rąk Winstona Churchilla. Kiedy w 1980 r. wyróżnienie przyznano Czesławowi Miłoszowi, znów pojawiły się głosy (zwłaszcza z Polski), że nagroda ma wymiar polityczny. Tymczasem twórczość Miłosza broni się sama. Wielkie emocje wzbudził Nobel dla 2004 r. dla Elfriede Jelinek, autorki książek „pasożytniczych i pornograficznych”. Laur dla Boba Dylana w 2016 r. znów dla części środowiska okazał się kontrowersyjny głównie dlatego, że do literackiego panteonu zaproszono artystę kojarzonego z kulturą popularną i bardziej muzyką niż pisarstwem. A już wyróżnienie w 2019 r. Petera Handke wywołało prawdziwe protesty zarzucając laureatowi, że jest „propagatorem etnicznej nienawiści i przemocy”. Nie wszyscy Polacy byli dumni, gdy akademicy ogłosili, iż nagrodę za rok 2018 otrzymała Olga Tokarczuk. Ostatnie trzy lata odznaczyły się - w ogólności - złą atmosferą wokół Akademii Szwedzkiej. Okazało się, że w do bólu poprawnym szwedzkim społeczeństwie mąż jednej z członkiń akademii jest niechlubnym bohaterem seks afery na miarę #MeToo.
Uroczyste, z udziałem dworu szwedzkiego wręczenie Nagród Nobla odbywa się zawsze 10 grudnia, w rocznicę śmierci fundatora. Laureaci otrzymują pamiątkowy medal z łacińską inskrypcją pochodzącą z „Eneidy” (tł.: uczyńmy życie lepszym przez naukę i sztukę), wizerunkiem Alfreda Nobla oraz oczywiście nazwiskiem laureata. Druga pamiątka to specjalny dyplom, skrojony już indywidualnie dla każdego laureata z cytatem z uzasadnienia przyznania nagrody. Wreszcie Nagroda Nobla to spora suma pieniędzy liczona w szwedzkich koronach; w tym roku 10 mln.
Z ogromnego dorobku pisarskiego niektórych laureatów Nagrody Nobla wybrałyśmy książki najbardziej popularne, poczytne, o wysokich walorach literackich, książki ponadczasowe. Każdy czytelnik może zaleźć wśród nich lekturę dla siebie. A przecież bezsprzecznie warto obcować z książkami dobrymi, z wyższej półki bibliotekarskiej.
P.S. podobne zestawy książek noblistów czekają na czytelników Bibliotek Publicznych w Brzeźnicy i w Ząbkowicach (ratusz)
Biblioteka Pedagogiczna w Ząbkowicach Śl.
ul. Mickiewicza 10
Tel. 74 8152303
e-mail: zabkowiceslaskie@dbp.wroc.pl
katalogi on-line: http://aleph.dbp.wroc.pl:8991/F/
Dodaj komentarz
Komentarze (0)