[FOTO] Srający Chłopek pod Świdnicą. Poznajcie historię tej oryginalnej rzeźby!

7 Zobacz galerię

W niewielkim Zawiszowie pod Świdnicą, przy siedzibie Świdnickiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji stoi nietypowa rzeźba. Przedstawia mężczyznę z opuszczonymi spodniami, siedzącego na wykonanym z cegieł wychodku, który załatwia potrzebę fizjologiczną. Nazywany jest "Srajludkiem", "Bolkiem Myślicielem" czy "Srolem". Pomnik Srającego Chłopka powstał już w I połowie ubiegłego wieku. Dlaczego akurat taki pomysł? Jaka jest historia pomnika?

Pomnik „Srającego Chłopka” to betonowa figura wąsatego mężczyzny w średnim wieku, siedzącego ze spuszczonymi, czarnymi spodniami na ceglanym wychodku. "Srajludek" przyodział jasną koszulę, brązową kamizelkę, kaszkiet oraz niebieski fartuch. W jednej dłoni trzyma fajkę, a przed deszczem chroni go drewniana altana.

W latach 30. XX wieku prowadzono budowę biologicznej oczyszczalni ścieków, w trakcie której pracownicy wpadli na pomysł stworzenia nietypowego pomnika - betonowego odlewu ukazującego mężczyznę w czasie defekacji. Rzeźbę umieszczono przy punkcie pomiarowym, a poniemiecka oczyszczalnia przy ul. Komunalnej funkcjonowała jeszcze do 1992 roku. Nowy obiekt otwarto w podświdnickim Zawiszowie, kilka kilometrów od centrum miasta. Tam też pomnik "Srającego Chłopka" został przeniesiony.

Pomnik budził mieszane uczucia. Początkowo stał na niewielkim wzniesieniu przy zlewni, później umieszczony został koło bramy zjazdowej, gdzie został do dziś. Rzeźba uznawana jest za wyraz śląskiego humoru i stała się jedną z atrakcji turystycznych powiatu. "Srajludek" wspomniany został w przewodniku Pascala czy polskiej edycji miesięcznika National Geographic.

Miejscy radni w 2016 roku zwrócili uwagę na turystyczny potencjał rzeźby i proponowali przeniesienie jej do centrum Świdnicy, na plac świętej Małgorzaty. Pracownicy ŚPWiK przeprowadzili sondę i wyrazili swój przeciw wobec zmiany lokalizacji pomnika. Argumentowali to tym, że pomnik jest regularnie restaurowany i monitorowany, a przeniesiony do centrum mógłby ulec uszkodzeniu.

Autor pomnika przez wiele lat był nieznany. Dyskutowano nad tym, czy powstał na zlecenie pracowników oczyszczalni jako żart, czy może zainicjowany przez mieszkańców miasta w ramach wdzięczności za budowę kanalizacji. W 2022 roku Krzysztof Królik z Wrocławia znalazł pocztówkę, dzięki której odkryto, że autorem pomnika jest prawdopodobnie Hermann Dubois, niemiecki artysta urodzony pod koniec XIX wieku we Wrocławiu (ówczesnym Breslau), który zdecydował się pozostawić w Świdnicy wiele śladów swojej twórczości o tematyce industrialnej.

W 2011 roku rzeźba przeszła gruntowną renowację. Podczas prac odkryto, że pierwotnie Srający Chłopek miał brodę, która później została zasłonięta. Ponowne odrestaurowanie nastąpiło latem 2015 roku, naprawiono również ceglany murek oraz wykonano nowe zadaszenie. Mimo dużego zainteresowania ze strony turystów i bogatą historię, pomnik nigdy nie został wpisany do rejestru zabytków i nie podlega szczególnej ochrony konserwatorskiej. W praktyce kolorystyka rzeźby może być dowolnie modyfikowana. Powojenne fotografie ukazują, że oryginalnie twarz Srajludka miała bardziej szlachetne i wyraziste rysy, ale przez lata zaniedbań i odrestaurowanie przez amatorów zatracono te detale.

Od 2020 roku wizerunek „Srającego Chłopka” można nabyć jako znaczek turystyczny z napisem: „Świdnica – Rzeźba Srającego Chłopka. Znaczek Turystyczny No.970”.

Jako ciekawostkę warto wspomnieć, że świdnicki "Srający Chłopek" z 1935 roku ma swojego sobowtóra. Jest to mała figurka pochodząca z Katalonii w Hiszpanii zwana „Caganer”, czyli dosłowne „Robiący kupę”. W kulturze katalońskiej jest symbolem zdrowia, pomyślności i radości w okresie świąt Bożego Narodzenia. Oryginalna figurka przedstawia hiszpańskiego chłopa w charakterystycznej czerwonej czapce zwanej „barretina”. Od lat 40. XX wieku pojawiają się figurki „Caganera” ukazujące znane osoby ze współczesnego świata kultury, polityki czy sportu.

Więcej szczegółów dotyczących historii możecie przeczytać w artykule Mariana Twardowskiego - TUTAJ.

/opr. doba.pl na podstawie inf. ŚPWiK, foto: doba.pl, zdjęcia historyczne: ŚPWiK/