Rzecznik Praw Obywatelskich o zatrzymaniu Jakuba A.:"Użyte przez policję środki miały charakter pokazowy"

czwartek, 20.6.2019 17:17 50092 90

Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar w wydanym oświadczeniu twierdzi, że użyte przez policję środki w trakcie zatrzymania podejrzewanego o brutalne zamordowanie 10-letniej Kristiny miały charakter pokazowy i były nieproporcjonalne.

Przypomnijmy.

W ubiegły czwartek ok.godz. 14 o zaginięciu 10-letniej córki poinformowała zaniepokojona matka dziewczynki Agnieszka D. W poszukiwania Kristiny włączyła się policja, mieszkańcy Mrowin, strażacy. Ok.godz. 17.45 w okolicy Pożarzyska przypadkowi spacerowicze ujawnili zwłoki dziecka. Rozpoczęło się gorączkowe poszukiwanie sprawcy. Ten został zatrzymany w niedzielę popołudniu. Okazał się nim 22-letni Jakub A., mieszkaniec Wrocławia, który był z rodziną ofiary spokrewniony. Także w niedzielę został doprowadzony do prokuratury gdzie składał zeznania i przyznał się do morderstwa dziewczynki. W poniedziałek prokuratura postawiła Jakubowi A., zarzut zabójstwa ze szczególnym okrucieństwem, a we wtorek kolejny zarzut dot. podżegania innej osoby do popełniania przestępstwa. 22-latek zbrodnie miał starannie zaplanować już w maju. Prokuratura zdementowała także informacje podawane przez policję, że mężczyzna od samego początku był w kręgu ich zainteresowania. Przełom nastąpił w sobotę, gdy do organów ścigania zgłosiła się osoba, którą miał namawiać do współuczestnictwa w zbrodni. 18 czerwca sąd przychylił się do wniosku prokuratury i zastosował wobec podejrzanego areszt tymczasowy na 3 miesiące. Przeprowadzona zostania także obserwacja psychiatryczna. Tego samego dnia 22-latek został przewieziono do zakładu karnego o podwyższonym rygorze, gdzie przebywa w jednoosobowej, monitorowanej celi.

19 czerwca Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar wydał oświadczenie w związku z zatrzymaniem 22-latka. Jego treść w całości publikujemy poniżej:

Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur (KMPT) wyraża głębokie zaniepokojenie sposobem zatrzymania i traktowania przez Policję mężczyzny podejrzanego o zabójstwo 10-latki z miejscowości Mrowiny (woj. dolnośląskie).

Zadania Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur wykonujje w Polsce Rzecznik Praw Obywatelskich. Podstawą prawną sprawowania mandatu KMPT jest Protokół fakultatywnego do ratyfikowanej przez Polskę Konwencji ONZ w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania.

Stan faktyczny

Z opublikowanego przez dolnośląską Policję nagrania oraz doniesień prasowych wynika, że 16 czerwca 2019 r., w godzinach popołudniowych, funkcjonariusze grupy realizacyjnej policji zatrzymali 22-letniego mężczyznę podejrzanego o zabójstwo.

Mężczyzna w czasie zatrzymania nie stawiał oporu.

Mimo to został położony na brzuchu, na podłodze, po czym założono mu kajdanki zespolone na trzymane z tyłu ręce i na nogi. Z budynku został wyprowadzony boso, w samej bieliźnie i koszulce, ze skutymi rękami i nogami. Funkcjonariusze stosowali chwyt obezwładniający, powodujący, że zatrzymany szedł mocno pochylony do dołu. Przez cały czas doprowadzenia zatrzymanemu towarzyszyli zamaskowani funkcjonariusze policji.

Zatrzymany został przesłuchany przez policję. W czasie przesłuchania siedział na krześle i był skuty kajdankami zespolonymi, założonymi na ręce trzymane z tyłu i nogi. Był boso, ubrany jedynie w bieliznę i koszulkę. Zdjęcie z tego przesłuchania zostało zamieszczone na jednym z portali społecznościowych. Mężczyzna nie miał na nim zasłoniętej twarzy. Zdjęcie podpisano "Niech każdy go zobaczy…”. W komentarzach do zdjęcia podano pełne dane zatrzymanego i link do jego konta na portalu społecznościowym. Zdjęcie zostało wielokrotnie udostępnione przez użytkowników. Pojawiły się też wpisy, w których życzono mężczyźnie śmierci i nawoływano do linczu. Policja wszczęła w tej sprawie postępowanie wyjaśniające.

Po kilku godzinach od zatrzymania mężczyzna został doprowadzony do Prokuratury Okręgowej w Świdnicy, gdzie zostały mu przedstawione zarzuty i został przesłuchany w charakterze podejrzanego. Przesłuchanie trwało pięć godzin i odbywało się późno w nocy (20:00-1:00). Mężczyzna przyznał się do zarzucanego mu czynu.

18 czerwca 2019 r. Sąd Rejonowy w Świdnicy zastosował wobec mężczyzny środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztu na okres trzech miesięcy.

Zatrzymanemu nie udzielono pomocy prawnej.

Przez cały okres pozostawania w dyspozycji organów ściągania, przesłuchań i innych czynności procesowych oraz posiedzenia sądu w przedmiocie tymczasowego aresztowania, podejrzany nie miał obrońcy – zarówno z wyboru, jak i z urzędu.

Ocena Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur

W ocenie Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur sposób traktowania zatrzymanego przez organy ścigania stanowi poniżające traktowanie, które jest bezwzględnie zabronione zarówno przez Konstytucję (art. 40), jak i umowy międzynarodowe (art. 16 Konwencji ONZ w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, art. 3 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 1950 r., art. 7 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych).

Sposób zatrzymania i doprowadzenia zatrzymanego na czynności procesowe był nieproporcjonalny do sytuacji i nie znajduje uzasadnienia z punktu widzenia celu samej czynności. Wątpliwości budzi samo użycie grupy realizacyjnej w stosunku do 22 latka - osoby, która nie działała w ramach zorganizowanego związku lub grupy przestępczej lub związku o charakterze zbrojnym. Użyte przez policję środki wydają się w tym przypadku nieproporcjonalne i mają charakter pokazowy, stanowiący przykład manifestacji siły państwa wobec jednostki, do którego nie powinno dojść w demokratycznym państwie prawa.

Uzasadnienia nie znajduje też stosowanie po zatrzymaniu kajdanek zespolonych oraz chwytu obezwładniającego. Stosowanie takich środków stanowi dodatkową, nieuzasadnioną dolegliwość. Zatrzymany nie stawiał bowiem oporu, nie był agresywny, zaś doprowadzenia odbywały się w asyście licznej grupy funkcjonariuszy, zdolnych do odpowiedniej reakcji w przypadku agresji lub próby ucieczki. W ocenie KMPT zatrzymany mógł zostać doprowadzony na czynności procesowe bez kajdanek. W przypadku uzasadnionej konieczności zapobieżenia ucieczce, agresji lub autoagresji, wystarczającym środkiem wydaje się stosowanie kajdanek zakładanych na ręce.

Zgodnie z ustawą o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej środki te używa się lub wykorzystuje w sposób niezbędny do osiągnięcia celów tego użycia lub wykorzystania, proporcjonalnie do stopnia zagrożenia, wybierając środek o możliwie jak najmniejszej dolegliwości (art. 6 ust. 1).

W tym kontekście niepokój budzi też stosowanie kajdanek zespolonych podczas przesłuchania przez policję. Zatrzymany znajdował się bowiem w budynku Policji, zaś w czynności procesowej uczestniczyło kilku policjantów. Funkcjonariusze mieli więc możliwość zapewnienia bezpieczeństwa i właściwej realizacji czynności służbowej, bez uciekania się do tak restrykcyjnego środka jakim są kajdanki zespolone.

Za niedopuszczalne należy uznać wyprowadzenie zatrzymanego z budynku boso i niekompletnie ubranego, a następnie pozostawienie zatrzymanego w takim stanie, w czasie wykonywania czynności procesowych. Takie zachowanie narusza godność zatrzymanego i stanowi pogwałcenie praw człowieka.

KMPT jest również zaniepokojony niezapewnieniem podejrzanemu odpowiedniej pomocy prawnej. Z posiadanych informacji nie wynika, by podejrzany miał obrońcę (z urzędu lub wyboru), co może budzić wątpliwości co do właściwej realizacji jego prawa do obrony. Charakter popełnionego czynu (liczba ciosów nożem które miały być zadane ofierze) i zapowiedzi Prokuratury o skierowaniu podejrzanego na badania psychiatryczne mogą sugerować, że człowiek ten może nie mieć właściwego rozeznania co do swojej sytuacji prawnej i znaczenia składanych przez siebie oświadczeń i powinien mieć przyznanego obrońcę z urzędu.

Zgodnie z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1919 z dnia 26 października 2016 r. w sprawie pomocy prawnej z urzędu dla podejrzanych i oskarżonych w postępowaniu karnym oraz dla osób, których dotyczy wniosek w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania (Dz.U.UE.L.2016.297.1) podejrzani, którzy nie posiadają wystarczających środków na pokrycie kosztów pomocy adwokata, mają prawo do korzystania z pomocy prawnej z urzędu, gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości. Pomoc prawna z urzędu powinna być przyznana bez zbędnej zwłoki i najpóźniej przed przesłuchaniem danej osoby przez Policję, inny organ ścigania lub przez organ sądowy, lub przed przeprowadzeniem konkretnych czynności dochodzeniowo-śledczych lub dowodowych.

Kontakt zatrzymanego z obrońcą od momentu zatrzymania, stanowi też podstawową i minimalną gwarancję prewencji tortur i innych form złego traktowania. Ryzyko tortur jest bowiem największe bezpośrednio po zatrzymaniu, a wyroki polskich sądów pokazują, że tortury w Polsce są nadal poważnym problemem.

Niepokój KMPT budzi też nocne przesłuchanie podejrzanego w Prokuraturze. Nie jest to odpowiednia pora do realizacji czynności procesowej i o ile nie uzasadniają jej szczególne okoliczności danej sprawy, należy jej unikać. Nie ma bowiem żadnych przeszkód procesowych, by zatrzymany został przesłuchany następnego dnia, w obecności i po konsultacji ze swoim obrońcą. Dokonywanie przesłuchania w godzinach nocnych, gdy zatrzymany jest wyczerpany fizycznie i emocjonalnie samym faktem zatrzymania i poprzednim przesłuchaniem policyjnym, nie może być uznane za humanitarne traktowanie.

KMPT jest również zaniepokojony zamieszczeniem zdjęcia podejrzanego na jednym z portali społecznościowych, z podaniem jego danych osobowych i nawoływaniem do linczu. KMPT wyraża przekonanie, że powyższe zachowania staną się przedmiotem rzetelnych i wnikliwych postepowań karnych i dyscyplinarnych, które doprowadzą do ujawnienia sprawcy i wymierzenia kary adekwatnej do czynu.

KMPT ma również nadzieję, że opisane wyżej uwagi staną się przedmiotem refleksji ze strony odpowiednich władz i systemowych działań, które nie tylko wyeliminują wskazane nieprawidłowości, ale przede wszystkim doprowadzą do zmiany postaw w Policji, w pełni szanujących prawa człowieka. Przeciwdziałanie torturom jest bowiem procesem złożonym, wymagającym holistycznego, systemowego podejścia do tego zagadnienia oraz edukacji i odpowiednich ram prawnych.

Protokół fakultatywny do Konwencji ONZ w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania z 18 grudnia 2002 r. wskazuje w preambule, że „skuteczne zapobieganie torturom oraz innemu okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu wymaga edukacji i połączenia szeregu środków legislacyjnych, administracyjnych, sądowych i innych”.

Europejski Komitet ds. Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu (CPT) podkreśla, że skuteczne zapobieganie torturom i innym formom niewłaściwego traktowania przez funkcjonariuszy Policji wymaga zmiany kultury policyjnej, ukierunkowanej na poszanowanie praw człowieka i reagowania funkcjonariuszy na wszelkie przypadki złego traktowania przez ich współpracowników. Przemoc wobec osób pozostających pod nadzorem Policji powinna być postrzegana jako naruszenie praw człowieka oraz niedopuszczalny brak profesjonalizmu, który ma wpływ na wizerunek całej Policji. Zmiana sposobu myślenia oraz działania w Policji powinna rozpocząć się od konkurencyjnego i rygorystycznego systemu selekcji do służby oraz odpowiedniego wynagrodzenia, które stanowi ważne narzędzie do przyciągnięcia najlepszych kandydatów i utrzymania wysoce kompetentnego personelu [zob. Dwudziesty Ósmy Raport Generalny CPT, CPT/Inf (2019) 9, § 69-71; Raport CPT z wizyty w Polsce, CPT/Inf (2014) 21, § 24].

KMPT wyraża nadzieję na konstruktywny dialog władz w zakresie prewencji tortur i skuteczne zmiany systemowe.

 

Przeczytaj komentarze (90)

Komentarze (90)

niedziela, 23.06.2019 17:58
jak dla mnie to tego MORDERCE zbyt lagodnie potraktowali policjanci.Bandyta...
anonim sobota, 22.06.2019 20:27
Może go wrobili judaszów jest pełno.pisza co chcą np że...
niedziela, 23.06.2019 11:35
Tylko,że nie wiem czy celowo czy z niewiedzy nie bierzesz...
abra sobota, 22.06.2019 21:10
Świnie podkładają tematy żeby się dowiedzieć przez komentarze co kto...
Świdniczanin sobota, 22.06.2019 22:10
Ja ***e,szkoda że jeszcze nie spytali się jego czy mogą...
Ewela piątek, 21.06.2019 11:22
A co mają go głaskać po głowie za to co...
ideowiec sobota, 22.06.2019 20:46
Bardzo bym chciał zeby okazało się że jest niewinny żeby...
piątek, 21.06.2019 12:02
Chciałabyś być tym katem?Czy tylko chciałabyś posłużyć się cudzymi...
Ewela piątek, 21.06.2019 20:57
Może i tak przejdzie gorsze piekło siedząc tam niż by...
Endriu piątek, 21.06.2019 20:11
To teraz proszę aby ten sam człowiek który wyraził zaniepokojenie,...
piątek, 21.06.2019 21:14
Przecież mogli go od razu zabić albo przynajmniej, tak na...
piątek, 21.06.2019 20:53
Przeczytałem te komentarze. Po co Wam sąd, prokuratura i te...
piątek, 21.06.2019 20:59
A co zrobicie adwokatowi, który podejmie się obrony ? Podpalicie...
Meg piątek, 21.06.2019 15:49
Jasne mogli zapukać zaparzyć kawę zjeść ciastko poczekać aż się...
j23 piątek, 21.06.2019 16:37
mogl rzecznik kazac ubrac go w garnitur za taki czyn...
piątek, 21.06.2019 13:09
TVP Info: 14-letni syn Adama Bodnara wraz z kolegami groził...
heh piątek, 21.06.2019 15:49
No i prosze tak tego zwyrola bronil a co jego...
alek piątek, 21.06.2019 12:26
Niech się Pan rzecznik zajmnie się swoim synkiem bo za...
piątek, 21.06.2019 13:10
" KOMENDA DWA " , za 20 lat Ziobro będzie
piątek, 21.06.2019 13:12
Jeden precedens się zdarzył, to nie znaczy że wszyscy mają...
czwartek, 20.06.2019 21:26
to nie człowiek to bydle rzecznik nie ma tu nic...
Ktoś piątek, 21.06.2019 09:31
A ty kim jesteś...? Katolik taki z Ciebie? No rzucaj...
piątek, 21.06.2019 12:07
Skąd wiesz,że on katolik.Coś ty się tak katolików uczepił?Masz jakąś...
tomek piątek, 21.06.2019 14:15
Patrząc na komentarze pisane przez "ktosia" odnoszę wrażenie że "ktoś"...
Ktoś piątek, 21.06.2019 09:06
Brawo panie rzeczniku...tak nie powinno się traktować Jakuba... nie stawiał...
Ktoś piątek, 21.06.2019 09:12
Brawo... Brawo panie rzeczniku... Jestem z Panem... Ale jak znam życie...zapłaci Pan za to... milicja...wielcy bohaterzy na piedestale...żal.pl
Ktoś piątek, 21.06.2019 09:16
No i jeszcze to przesłuchanie w nocy... w bieliźnie... boso......
Ktoś piątek, 21.06.2019 09:19
Teraz niech milicja triumfuje... Brawo panie rzeczniku... Wielki szacunek dla...
piątek, 21.06.2019 12:18
Zejdź na ziemię.Milicja to była 30 lat temu.A gdzie prawa...
piątek, 21.06.2019 08:51
Dostojni , turbo KATOLICY ! Wykluczacie możliwość...
O ! piątek, 21.06.2019 11:54
A znasz chociażby jednego księdza katolickiego który by popełnił tak...
piątek, 21.06.2019 09:48
Widać że przeważa tutaj tzw.patologia 500
piątek, 21.06.2019 10:14
odezwała się "elita"
er piątek, 21.06.2019 10:39
Z premedytacją szykował morderstwo dziecka, namawiał innych jeszcze to ma...
czwartek, 20.06.2019 18:27
Przecież ten człowiek nie ma żadnych praw przepraszam to robak
Józek piątek, 21.06.2019 10:27
Nie obrażaj robaaków
Gaz piątek, 21.06.2019 09:26
Do czego ten świat dąży. Traktować łagodnie mordercę to śmieszne....
piątek, 21.06.2019 09:12
Poza tym wszystkim: przywożenie go na prokuraturę w trakcie trwania...
czwartek, 20.06.2019 20:07
Czy wy rozumiecie, że on musi bronić praw każdego obywatela?...
andruś piątek, 21.06.2019 09:10
Ma jednak szczęście, że to nie średniowiecze. Wtedy pewnie nawet...
Dominik piątek, 21.06.2019 01:04
Kmpt banda debili. Skoro to zachowanie policji jest nieproporcjonalne do...
Olo piątek, 21.06.2019 08:59
Pewnie taka, w której dotknięty byłby nią sam wypowiadajcy sie...
Rozsadny piątek, 21.06.2019 08:48
Ten zwyrodnialec sam pozbawił się jakich kolwiek praw człowieka ......
Doc. czwartek, 20.06.2019 23:25
Nie pamiętam,ale chyba w Jemenie widziałem jak wieszają na słupie...
ela czwartek, 20.06.2019 22:21
Zwolnij się adam bo bredzisz jak potłuczony
ten inny czwartek, 20.06.2019 22:29
Ten rzecznik z PO? No to próg wyborczy pod znakiem...
Ojciec czwartek, 20.06.2019 23:06
Panie rzeczniku proponuje zrobić badania okresowe ale u psychiatry bo...
piątek, 21.06.2019 00:27
moze dajcie ps4 i dziewczyne do celipoglaskac go po glowce...
er piątek, 21.06.2019 01:36
Ludzie nie mogą sie otrząsnąć z tej tragedii a tu...
piątek, 21.06.2019 03:56
Nie broniąc ale zatrzymywany na filmie był podejrzanym a dopiero...
pg piątek, 21.06.2019 04:39
Jakbym miał torpede to bym pier..l w ten urząd z...
Malinka piątek, 21.06.2019 04:52
Ok macie racje. Jest windy tego co zrobil ale dlaczego...
pg piątek, 21.06.2019 05:17
Malina nie pieprz głupot z rana
pg piątek, 21.06.2019 05:22
idź przejdź sie po świeżym powietrzu, dotleń mózg i nie...
piątek, 21.06.2019 07:55
..... nieludzkiego traktowania.... A on dziecko po ludzku potraktował!!!!
Zdrowy Obywatel piątek, 21.06.2019 07:57
Panie Rzeczniku!!! To Ścierwo zabiło dziecko a Pan ma Jeszcze...
czwartek, 20.06.2019 20:32
Nosz k...! Mogli go zaprosić na kawke i ciasteczko i...
piątek, 21.06.2019 06:07
No przciez dostal frytki z Mc Donalda
gruby czwartek, 20.06.2019 18:26
Niech ten pajac przypomni sobie jak policja wparowała do chłopaka...
piątek, 21.06.2019 00:36
Dokładnie !!
jan czwartek, 20.06.2019 19:30
czytacie i nie rozumiecie . Pan rzecznik jasno powiedział...
autor czwartek, 20.06.2019 22:56
Policja nieco przesadziła z zakuwaniem go, duszeniem i wywleczeniem na...
piątek, 21.06.2019 00:23
Jesteś za a nawet przeciw ...
ala czwartek, 20.06.2019 19:46
Ja też!
czwartek, 20.06.2019 19:56
oj jan co ty pieprzysz .Zamordował dziecko...
Madzik czwartek, 20.06.2019 20:09
Nie każdy zrozumie Pańską ironię. Może należałoby pójść tym tropem,...
jan czwartek, 20.06.2019 20:15
przywykłem do tego :)
czwartek, 20.06.2019 20:19
Ten zabójca powinien otrzymac najwyzszy wymiar kary - jezeli sad...
czwartek, 20.06.2019 21:35
To niedorzecznik praw obywatelskich.
mm czwartek, 20.06.2019 21:39
Ciekawe jak to by trafilo na dziecko Pana rzecznika czy...
jaz czwartek, 20.06.2019 21:14
A mi jakos tego mordercy wcale nie szkoda....
kk czwartek, 20.06.2019 19:53
To wstyd, że rzecznik staje w obronie biednego zatrzymanego, tak...
X czwartek, 20.06.2019 21:02
Zgadzam się w pełni!Ciekawe jak by to była córką Pana...
czwartek, 20.06.2019 20:44
Nie no biedny bandyta mogli go po głowie pogłaskać i...
Paweł N. czwartek, 20.06.2019 20:31
Były publikowane informacje o fakcie, iż zatrzymany podejżany wywodzi się...
Piotr czwartek, 20.06.2019 18:58
O czym człowieku piszesz, jakie prawa on dał swojej ofierze,dla...
czwartek, 20.06.2019 20:27
Ten zabójca zostanie dopiero przez niezalezny i niezawisly sad uznany...
czwartek, 20.06.2019 17:42
Ma rację
czwartek, 20.06.2019 20:13
Nie ma racji.
heh czwartek, 20.06.2019 19:38
Bo policjanci widzac tak okrutna zbrodnie nie wytrzymali, zostalo zabite...
czwartek, 20.06.2019 19:44
Bodnar weź się za pracę fizyczną pajacu a nie zrobiłeś...
czwartek, 20.06.2019 19:49
I tak go łagodnie potraktowali.Przeciez to morderca bezbronnego dziecka!Rzecznik niech...
Xxl czwartek, 20.06.2019 19:25
Ten rzecznik,to za dziecka nie wypadł matce z wózka?Musiał się...
czwartek, 20.06.2019 18:57
Rzecznik pisze o humanitarnym traktowaniu tego człowieka? A czy on...
d.b. czwartek, 20.06.2019 18:16
Zamiast pisać takie bzdury może zainteresuj się pajacu jak traktuje...
czwartek, 20.06.2019 18:53
A dotego sory zakłaby pracy, ale to skomplikowane lepiej się...
A czwartek, 20.06.2019 18:20
A co on zrobił ludzie co tu jest grane kto...
Xyz czwartek, 20.06.2019 18:01
Kompletne bzdury . Policja zatrzymuje osobę podejrzaną o najcięższa zbrodnie-morderca...
czwartek, 20.06.2019 17:45
Dla mnie to i tak za delikatnie. Dlaczego nie podano...
czwartek, 20.06.2019 17:51
Nie no może dzielnicowy powinien przyjsc i go zaprosić na...