Poznaliśmy pierwsze nazwisko agenta bezpieki z czasów stalinowskich. To osoba duchowna, szanowana na ziemi kłodzkiej

6 Zobacz galerię

Kto, na kogo, co i dlaczego donosił do Urzędu Bezpieczeństwa w latach 1945-1956? Wyniki swoich badań nad siecią agenturalną na ziemi kłodzkiej przedstawił dr Krzysztof Łagojda, historyk z Instytutu Pamięci Narodowej we Wrocławiu. Czy runą kolejne pomniki i przyjdzie nam weryfikować listę lokalnych autorytetów?

Nie ma lepszego miejsca, by konfrontować się z historią, niż biblioteka Muzeum Ziemi Kłodzkiej. Tam też 21 kwietnia dr Łagojda opowiedział o tym, co znalazł w archiwach na temat sieci agenturalnej na ziemi kłodzkiej. Podał jedno nazwiska, kolejnych możemy się spodziewać w książce na temat stalinizmu na ziemi kłodzkiej w latach 1948-1956, którą wkrótce opublikuje.

O kogo chodzi? Nie będziemy trzymać dłużej Państwa w napięciu... To ks. Antoni Łopaciński, wieloletni proboszcz parafii w Bystrzycy Kłodzkiej [w latach 1946-57], od 1953 roku agent UB, który – według Łagojdy – zadenuncjował komunistycznej bezpiece co najmniej 28 osób, głównie księży. Już wcześniej Łopaciński miał mieć kontakty z NKWD i Informacją Woskową.

Jak Łopaciński został zwerbowany? Łagojda podkreśla, że metodą szantażu, najczęściej stosowaną przez UB. W tym wypadku miały być wykorzystane jego hulanki z kobietami, do których miał mieć „wybitną słabość”. Według historyka z wrocławskiego IPN, w 1953 roku 15 na 37 kłodzkich duchownych donosiło do UB. Bystrzyckich – 4 na 16, choć to niepełne dane.

Z drugiej strony Łagojda podkreśla pewien strach przed Kościołem katolickim, który pojawia się w ubeckich sprawozdaniach. A werbować miano na „ilość”, a nie „jakość” konfidentów. Dla funkcjonariuszy UB cennymi źródłami mieli być choćby konduktorzy w pociągach czy fryzjerzy w miejscowościach przygranicznych. Ważna była też tzw. agentura celna w aresztach.

Jaka była skala tego zjawiska? Historyk nie napotkał na pełne dane, choć podaje na przykład, że w 1953 roku w Kłodzku było 301 konfidentów, a w Bystrzycy Kłodzkiej 124. Wkrótce ukaże się drukiem jego praca doktorska „Totalitaryzm na peryferiach. Stalinizm na ziemi kłodzkiej w latach 1948-1956”. Tam poznamy tło, na którym lepiej będzie można zrozumieć działania UB i jego agentów.

Sensacji jednak wielu się nie doczekamy. Sam dr Łagojda tonował: książka będzie mieć 700 stron, z czego o agenturze poświęcił może 15. Badacz podkreśla jednak, że nie o sensację przecież chodzi, a o naukę, jaką historia z pewnością jest. Mamy tu jednak pewne wątpliwości. Spotkanie rozpoczął od znamiennego przykładu. Żeby rozróżnić dwie kategorie: „agenta” i „tajnego współpracownika”, podał pewne nazwisko...

Jego zdaniem, najbardziej znanym w tej drugiej kategorii jest Lech Wałęsa. Łagojda zareklamował przy tym książkę Sławomira Cenckiewicza i Piotra Gontarczyka „Wałęsa a SB”. Jeśli ma to być deklaracja niezależności badań naukowych, należy się wyłącznie szacunek. Jeśli jednak to była prowokacja, by zademonstrować poglądy polityczne, dyskwalifikuje to historyka.

Skąd te wątpliwości? Dr Krzysztof Łagojda mówiąc o czasach stalinowskich, stwierdził, że można było odmówić bezpiece. Oczywiście! Młody badacz powołał się jednak na przykład... Piotra Fronczewskiego. Aktor rzeczywiście nie uległ szantażowi ze strony SB, ale w latach 80. XX wieku, w świecie dalekim już jednak od czasów stalinowskich. Osądy publicystyczne i naukowe to jednak nie to samo.

Nie zmienia to faktu, że z niecierpliwością czekamy na książkę dr. Łagojdy. Podobnie, jak na kolejne spotkanie z historią w Muzeum Ziemi Kłodzkiej. Szczegóły – TUTAJ. [kot]