DUSZNICKI MŁYN PAPIERNICZY MA SZANSE NA UNESCO!

„Na szlaku wspólnego dziedzictwa” – to tytuł projektu realizowanego przez Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej NOVUM, Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju oraz papiernię w czeskich Velkých Losinách. W jego ramach planowana jest konferencja w Dusznikach, wizyta studyjna w Velkých Losinách oraz opracowanie i wydanie folderu. Działania te mają promować wspólne wpisanie obu zabytkowych młynów papierniczych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Byłby to pierwszy polsko-czeski wpis transgraniczny.

Polsko-czeskie pogranicze jest jedynym na świecie miejscem, gdzie w odległości tylko niespełna 100 km zachowały się dwa niezwykłe zabytki papiernictwa – manufaktury papiernicze. Fakt ten stał się podstawą nawiązania współpracy pomiędzy Ruční papírna Velké Losiny a.s. a Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju, gospodarzami obiektów.

Pierwsza dusznicka papiernia powstała przed 1562 r. Młyn został częściowo zniszczony przez powódź na początku XVII w. W jego miejscu w 1605 r. wzniesiono dzisiejszą papiernię. Wyróżniają ją wyjątkowej urody zdobienia zewnętrzne oraz polichromie wewnątrz budynku. W obiekcie funkcjonuje Muzeum Papiernictwa i wciąż ręcznie czerpie się tam papier metodą znaną od średniowiecza. Również zwiedzający mają możliwość wykonania własnej kartki papieru. Muzeum jest jednostką kultury samorządu województwa dolnośląskiego.

Początki papierni w Velkých Losinách datuje się na koniec XVI wieku. Kompleks tworzy główny budynek (jego podstawowe części pochodzą prawdopodobnie z początku XVII wieku, front z 1825 roku) i następnych siedem obiektów, przeważnie barokowych i klasycystycznych z XVIII i XIX wieku.

Już ponad cztery stulecia nieprzerwanie wytwarza się tu papier ręcznie czerpany, zaś obok manufaktury w obiekcie funkcjonuje Muzeum Papieru. Zwiedzający mają możliwość udziału w warsztatach. Zabytek należy do prywatnej spółki. Celem pilotowanego przez EUWT NOVUM projektu „Na szlaku wspólnego dziedzictwa” jest zacieśnienie współpracy pomiędzy Muzeum Papiernictwa w Dusznikach Zdroju a Ruční papírna Velké

Losiny w celu uzyskania transgranicznego wpisu na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Wpis taki byłby pierwszym wspólnym wpisem podmiotów z Polski i Republiki Czeskiej. Lista światowego dziedzictwa obejmuje obiekty otoczone szczególną ochroną międzynarodowej organizacji UNESCO ze względu na ich unikatową wartość kulturową bądź przyrodniczą. O objęciu danego obiektu ochroną UNESCO w ramach listy światowego dziedzictwa decyduje szereg kryteriów, a proces uzyskiwania wpisu jest skomplikowany i wymaga wielu lat starań. Polska posiada 14 wpisów na listę UNESCO, z których trzy to wpisy transgraniczne we współpracy z partnerami z Niemiec,

Ukrainy oraz Białorusi. Republikę Czeską na liście UNESCO reprezentuje 12 obiektów, brak wśród nich wpisów transgranicznych. W ramach projektu „Na szlaku wspólnego dziedzictwa” zorganizowana zostanie konferencja w Dusznikach-Zdroju oraz wizyta studyjna w Velkých Losinách. Opracowany i wydany będzie folder promujący obie dwie papiernie oraz ideę uzyskania przez nie wpisu na listę światowego dziedzictwa

UNESCO. Folder przygotowany zostanie w trzech językach: polskim, czeskim oraz angielskim. Uczestnikami wydarzenia, oprócz jego realizatorów, będą przedstawiciele ministerstw kultury oraz ministerstw spraw zagranicznych Polski i Republiki Czeskiej, reprezentanci władz regionalnych i lokalnych, przedstawiciele mediów oraz świata nauki.

Środki na przeprowadzenie projektu „Na szlaku wspólnego dziedzictwa” EUWT NOVUM pozyskało w ramach konkursu dotacyjnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych „Forum Polsko-Czeskie na rzecz zbliżenia społeczeństw, pogłębionej współpracy i dobrego sąsiedztwa 2016“. Projekt przyczyni się do realizacji priorytetu „Sąsiedzi od 1050 lat. Badanie i popularyzacja historii, przenikanie kultur oraz współpracy polsko-czeskiej na przestrzeni wieków”.

Europejskie Ugrupowanie Współpracy terytorialnej NOVUM zostało utworzone w 2015 r. w celu intensyfikacji, ułatwiania i upowszechniania polsko-czeskiej współpracy transgranicznej na rzecz wzmocnienia spójności ekonomicznej i społecznej obszaru działania Ugrupowania – w RP jest to województwo dolnośląskie, w Republice Czeskiej – kraje liberecki, kralowohradecki, pardubicki oraz ołomuniecki.

Europejskie ugrupowania współpracy terytorialnej to utworzony w r. 2006 wspólnie przez Parlament Europejski i Radę Europejską instrument, który umożliwia tworzenie bi- oraz multi-lateralnych podmiotów prawnych, obejmujących swoją aktywnością obszar przekraczający granice państw. Działania takich ugrupowań mogą dotyczyć jednej wybranej dziedziny (np. wspólny system transportu publicznego, wspólny szpital...), ale także mogą mieć szerszy profil, zorientowany np. na wspólne dynamizowanie rozwoju danego regionu granicznego. Taki charakter ma właśnie E.U.W.T. „NOVUM”.

„Projekt współfinansowany przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”