Ryzyko żywieniowe seniorów

Dr Robert Gajda z Wydziału Biotechnologii i Nauk o Żywności UPWr pracuje nad opracowaniem pierwszego w Polsce kwestionariusza pozwalającego ocenić ryzyko żywieniowe seniorów. Badania będą prowadzone we współpracy z Wrocławskim Centrum Rozwoju Społecznego.

Badanie będzie przeprowadzone w grupie osób w wieku 65 lat i więcej z Wrocławia i powiatu wrocławskiego – ankiety trafią do ok. 500 osób, a u 100 z nich zostaną powtórzone po 4 tygodniach w celu walidacji kwestionariusza. Autorska ankieta opracowana przez dr Roberta Gajdę do identyfikacji czynników ryzyka żywieniowego zawiera 107 pytań. Dotyczą one czynników ryzyka żywieniowego tj. zmiany masy ciała, spożycia żywności, sposobu żywienia, problemów fizjologicznych, adaptacyjnych i społecznych utrudniających zachowanie racjonalności żywieniowej.

– Nie istnieje polski kwestionariusz do badania ryzyka żywieniowego seniorów mieszkających w społeczności lokalnej. Dietetycy i lekarze opierają się najczęściej na kwestionariuszu opracowanym w Kanadzie, który zawiera na przykład pytania o puddingi, praktycznie nieobecne w tradycyjnej, polskiej kuchni, tofu czy fasolę w sosie, równie rzadkie w codziennym żywieniu polskiego seniora – mówi dr Robert Gajda i wyjaśnia, że ryzyko żywieniowe seniorów staje się coraz ważniejsze – polskie społeczeństwo starzeje się, a sposób żywienia jest istotną częścią profilaktyki chorób cywilizacyjnych, a co za tym idzie, oceny stanu zdrowia seniorów.

– Ryzyko niedożywienia osób starszych szacuje się na ok. 18,8% w szpitalach, 18,5% w domach opieki oraz 5,2% w środowisku lokalnym. Ryzyko żywieniowe jest pojęciem bardziej ogólnym i dotyczy czynników związanych z problemami żywieniowymi, które nie muszą świadczyć o niedożywieniu, ale jeżeli te czynniki nie zostaną usunięte, mogą stać się przyczyną niedożywienia – tłumaczy dr Robert Gajda, który jest autorem pierwszej polskiej publikacji prezentującej wyniki z tego zakresu badawczego żywienia człowieka – w Polsce to ryzyko wynosi aż 77,5%. – Ale ten wynik opiera się na badaniu przeprowadzonym w oparciu o kanadyjski kwestionariusz SCREEN-14. Dlatego też potrzebujemy rzetelnego, własnego narzędzia, które będzie uwzględniało lokalną specyfikę.

Kwestionariusz opracowany przez naukowca z Katedry Żywienia Człowieka UPWr będzie pierwszym etapem działania. Kolejne mają pozwolić m.in. na jego promocję w środowisku naukowym, na identyfikację zagrożeń zdrowotnych i społecznych wynikających z ryzyka żywieniowego polskich seniorów, a co za tym idzie, opracowanie strategii eliminacji czynników odpowiadających za to ryzyko.

***

Z raportu Głównego Urzędu Statystycznego dotyczącego seniorów – z grudnia 2021 roku – wynika, że na koniec 2020 r. liczba osób w wieku 60 lat i więcej wyniosła 9,8 mln i w stosunku do roku poprzedniego zwiększyła się o 1,0 proc. Z 9,8 mln osób 60+ nie pracowało zawodowo w 2020 r. 85,5 proc. (8,1 mln), utrzymując się z emerytury lub renty. Wśród pracujących 1,4 mln seniorów 38,7 proc. posiadało prawo do emerytury. Świadczenia socjalne w gospodarstwach domowych składających się wyłącznie z seniorów stanowiły 84,7 proc. dochodów rozporządzalnych. W ubóstwie skrajnym znajdowało się w ub.r. 4,3 proc. seniorów w takich gospodarstwach, co oznacza wzrost o 0,6 pp w porównaniu z rokiem 2019. Według prognozy GUS, liczba ludności w wieku 60 lat i więcej w Polsce w roku 2030 ma wzrosnąć do poziomu 10,8 mln, a w 2050 r. wyniesie 13,7 mln.