Haluksy, czym są i jak sobie z nimi poradzić?

środa, 7.7.2021 08:52 946

Stopa ludzka narażana na liczne przeciążenia oraz urazy powodujące różnego rodzaju zniekształcenia, które są przyczyną wielu dolegliwości bólowych, defektów estetycznych i trudności w poruszaniu. Jedną z bardziej uciążliwych są haluksy.

Czym są haluksy?

Haluksy, bądź paluchy koślawe, to jedna z bardziej powszechnych dolegliwości ortopedycznych, występujących przede wszystkim u kobiet. Są schorzeniem dość powszechnym i po 50. roku życia występują średnio u 1 na 40 pań.

Nazwa „haluks” pochodzi od łacińskiego słowa hallux valgus, czyli oznacza ustawianie się  palucha na zewnątrz w stosunku do pierwszej kości śródstopia. Przyjęło się, określać tym terminem schorzenie nazywane inaczej paluchem koślawym, polegające na wadliwym ustawieniu dużego palca stopy, będącego konsekwencją zmiany w ustawieniu kości śródstopia i w samej biomechanice stopy. Kość, która łączy się z paluchem, czyli pierwsza kość śródstopia, zaczyna wówczas wyraźnie wystawać po stronie wewnętrznego brzegu stopy, i na skutek tej wady duży paluch przesuwa się w kierunku kolejnego palca, często na niego nachodząc.

Te zmiany anatomiczne doprowadzają do zapalenia w obrębie zniekształconego stawu i niekiedy jedynym rozwiązaniem jest operacja haluksów. 

Objawy haluksów

Zniekształcenie z czasem zwiększa się, powoduje ucisk po założeniu obuwia oraz zaburza prawidłowy chód. Nieprawidłowemu ustawieniu palca towarzyszą zmiany chorobowe stawu, w postaci bolesnego zgrubienia u podstawy palca, po wewnętrznej stronie stopy. 

Objawami towarzyszącymi haluksom mogą też być:

  • zapalenie wysiękowe kaletki na wysokości stawu śródstopno-palcowego,
  • bolące zgrubienia naskórka, które są odpowiedzią na ucisk,
  • podwichnięcie stawu śródstopno-palcowego.

Poza charakterystycznym zniekształceniem, może również pojawić się zaczerwienienie oraz pęcherze. Z czasem, wraz z rozwojem choroby, dochodzą kolejne objawy, takie jak:

  • silny ból stopy podczas noszenia zwykłego obuwia, 
  • przewlekły stan zapalny palucha i opuchlizna, 
  • zniekształcenie palucha,
  • sztywność palucha,
  • niemożność uśmierzenia bólu przy pomocy niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

Skąd się biorą haluksy?

Istotną rolę w tworzeniu haluksów odgrywają czynniki genetyczne. Świadczy o tym fakt, że w mniej więcej 70 proc. przypadków występują one rodzinnie w linii żeńskiej. Przyczyny upatruje się w występującej genetycznie zwiększonej wiotkości więzadeł, które słabiej stabilizują kościec stopy, stąd pierwsza kość śródstopia częściej staje się niestabilna i ulega przesunięciu. 

Ponadto, do występowania haluksów predysponuje obecność wad, takich jak płaskostopie podłużne czy koślawość tyłostopia, a także przykurcz mięśnia trójgłowego łydki. Osoby chore na reumatoidalne zapalenie stawów lub polio mają również większą skłonność do deformacji typu paluch koślawy. 

Jednakże, bardzo istotną przyczyną haluksów, jest noszenie niewłaściwego obuwia. Amerykańskie Towarzystwo Ortopedyczne Stopy i Stawu Skokowego wykazało, że 88 proc. kobiet w Stanach Zjednoczonych nosi obuwie, które jest za małe i 55 proc ma haluksy. Jeszcze bardziej, do powstawania haluksa przyczyniają się buty z wąskimi czubkami oraz na wysokim obcasie. Czynnikami sprzyjającymi ich rozwojowi są również:

  • nadwaga,
  • unikanie ruchu,
  • stojący tryb życia,
  • egipski kształt stopy,
  • urazy,
  • płaskostopie podłużne.

Leczenie haluksów

 Istnieje kilka metod leczenia, które dobierane są na podstawie zaawansowania choroby. We wczesnym stadium, wystarczające może być leczenie zachowawcze. Polega ono na noszeniu wkładek ortopedycznych, redukcji masy ciała, a także ćwiczeniach wzmacniających mięśnie wewnętrzne stopy. Lekarz może także zalecić rehabilitację, kinezyterapię czy fizykoterapie przeciwbólową i przeciwzapalną.

Jeśli jednak zakończy się ono niepowodzeniem, warto rozważyć operację haluksów. Decyzję o niej należy podjąć dosyć szybko, ponieważ jeśli stan będzie się pogarszał, może dojść do zniszczenia stawu śródstopno-palcowego. Wtedy konieczna jest większa operacja (np usztywnienie stawu), a rekonwalescencja i rehabilitacja będą trwały dłużej.

Przeciwwskazaniem do przeprowadzenia zabiegu jest złe ukrwienie kończyn. Po zabiegu, powrót do zdrowia zależy od odpowiednio przeprowadzonej rehabilitacji.

Przeczytaj więcej pod adresem: https://www.operacjestopy.pl/zabiegi-operacyjne/operacja-haluksow-paluch-koslawy/

Jak się przygotować do operacji haluksów?

Pacjent powinien wykonać badania krwi: takie jak morfologia, oznaczenie poziomu elektrolitów, glukozy i układu krzepnięcia oraz przygotować aktualności szczepień p/w WZW typu B. Ponadto, należy zrobić EKG serca i zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej. Zabieg na haluksy poprzedza wizyta u anestezjologa, który dobiera odpowiedni rodzaj znieczulenia. 

Jak się przeprowadza operację haluksów?

Leczenie operacyjne haluksów polega na ścięciu fragmentu kości, który jest ułożony nieprawidłowo i korekcie ustawienia stawu palucha. Najczęściej, nacina się głowę pierwszej kości śródstopia i zespala ją za pomocą niewielkich tytanowych śrubek. Cięcie skórne ma długość kilku cm. Najczęściej jednocześnie wykonuje się korekcję wad pozostałych palców. Zabieg trwa zwykle około 0,5-1 godziny i jest całkowicie bezbolesny dla pacjenta, ponieważ wykonuje się go w znieczuleniu. Pacjent powinien liczyć się z tym, że po operacji haluksów spędzi w szpitalu 1-2 dni. Sam zabieg może być przeprowadzany bardzo różnymi metodami:

  • metoda Chevrona– polega na nacięciu w kształcie litery V głowy I kości śródstopia i jej przesunięciu w kierunku bocznym,
  • metoda Scarf – głowa I kości śródstopia jest nacinana w kształt litery Z, a następnie przesuwa się bocznie jeden fragment i zespala kość śrubami,
  • metoda Ludloff – skośne przecięcie kości i zespolenie jej za pomocą śrub,
  • osteotomia klinowa i półkulista – obejmuje wycięcie klina kostnego i jego usunięcie lub kątowe przemieszczenie I kości środstopia w inne miejsce.
  • korekcja na tkankach miękkich – korekcja torebki stawowej i ścięgien.

Operacja haluksów bez gipsu, to zabieg wykorzystujący metodę m.in osteotomii Scarf. Starsze metody wymagają unieruchomienia nogi w opatrunku gipsowym na kilka tygodni. Coraz częściej jednak korzysta się z technik bezgipsowych, dzięki czemu możliwe jest szybsze rozpoczęcie rehabilitacji.

Wsparcie merytoryczne: specjaliści z operacjestopy.pl