Co może urzędnik wyborczy?

Przygotowaniami do wyborów i referendów w gminach zajmie się od 5.500 do 5.900 członków Korpusu Urzędników Wyborczych. Osoby te – zgodnie z ustawą – mają być powołane na swoje stanowiska do 2 maja 2018 r., jednak z ich znalezieniem mogą być problemy. Przedstawiamy analizę kompetencji i zadań oraz wymogów stawianych kandydatom na urzędnika wyborczego.

Komplikacje organizacyjne

Do tej pory wybory na terenie gminy organizowała osoba wskazana przez władze samorządowe. Teraz urzędnikiem wyborczym nie można zostać w gminie, w której się pracuje i  mieszka (wyjątkiem są miasta na prawach powiatu).

„Czy znajdzie się odpowiednia liczba kandydatów? Urzędnik wyborczy jest powoływany na okres 6 lat. Czy dotychczasowi pracodawcy zobowiążą się, że w tym okresie - w związku z każdymi wyborami - zwalniać ich będą z obowiązków? Działania urzędników wyborczych mogą trwać każdorazowo nawet trzy miesiące. Czy będą zainteresowani np. tym, żeby urzędnik gminy realizował zadania urzędnika wyborczego w zupełnie innej gminie?” - wylicza wątpliwości Joanna Załuska, dyrektor programu Masz Głos, Masz Wybór Fundacji im. Stefana Batorego.

Jeśli delegatury KBW nie będą miały wystarczającej liczby zgłoszeń, wystąpią do wojewody, marszałka województwa, starostów i wójtów (burmistrzów, prezydentów) o zgłoszenie brakujących kandydatów. Jeśli to nie rozwiąże problemu, to szefowa KBW zwróci się do ministra spraw wewnętrznych i administracji o podjęcie działań umożliwiających powołanie właściwej liczby urzędników wyborczych. Jakie to będą działania, trudno przewidzieć.

Komplikacje polityczne

Urzędnik wyborczy nie może należeć do partii ani prowadzić działalności publicznej niedającej się pogodzić z pełnioną funkcją. Jednocześnie  może kandydować w wyborach, byle nie w tym okręgu, w skład którego wchodzi gmina, w której będzie działał jako urzędnik wyborczy.

O ile komisarze, członkowie PKW i komisji wyborczych nie mogą prowadzić agitacji wyborczej w ogóle, to urzędnicy wyborczy „nie mogą prowadzić agitacji wyborczej, z wyjątkiem agitacji na rzecz własnej kandydatury”.

„Ten przepis budzi wiele wątpliwości i może być źródłem problemów. Czy taka działalność da się pogodzić z bezstronnością urzędnika wyborczego? ” – pyta Joanna Załuska.

Nowelizacja Kodeksu wyborczego wprowadziła poważne zmiany w administracji wyborczej. Podstawowym zadaniem urzędników wyborczych będzie zapewnienie sprawnego funkcjonowania obwodowych komisji wyborczych, m.in. przeprowadzenie szkoleń dla członków tych komisji, dostarczenie kart do głosowania, odpowiednie wyposażenie lokali wyborczych, m.in. w sprzęt do internetowej transmisji z głosowania.

Według szacunków PKW Korpus będzie liczył od 5500 do 5900 osób. W gminach do 20 000 mieszkańców powołanych zostanie dwóch urzędników wyborczych, do 50 000 – trzech i dalej po jednym urzędniku na każde kolejne rozpoczęte 50 000 mieszkańców (nie więcej jednak niż siedem osób). W miastach - siedzibach władz samorządu województwa lub powiatu powołany zostanie jeszcze jeden dodatkowy urzędnik wyborczy.

W Warszawie liczba urzędników ustalana będzie odrębnie dla każdej dzielnicy. Przykładowo na Mokotowie będzie działało 7 urzędników, na Żoliborzu – 3. Ponadto, powołanych zostanie dwóch urzędników wyborczych wykonujących zadania o charakterze ponaddzielnicowym.

O stanowisko urzędnika wyborczego mogą się ubiegać wyłącznie pracownicy urzędów administracji rządowej i samorządowej oraz jednostek, które im podlegają lub są przez nie nadzorowane.

Zapraszamy do zapoznania się z pełnym tekstem analizy „Urzędnicy wyborczy - powoływanie, zadania, struktura” [234 KB]

Jest to trzecia pozycja  z serii naszych opracowań na temat  zmian z w administracji wyborczej, spowodowanych nowelizacją Kodeksu wyborczego.

Wcześniej opublikowaliśmy: „Szef Krajowego Biura Wyborczego – kompetencje oraz sposób powoływania” [286 KB] oraz

„Komisarze wyborczy - stan prawny po nowelizacji Kodeksu wyborczego i praktyka ”  [327 KB]