Ranking FIFA - historia powstania, zasady i znaczenie

Piłka nożna to bez wątpienia dziedzina sportu przyciągająca największą widownię i najbardziej zaangażowaną w rozgrywki grupę fanów. Międzynarodowa Federacja Piłki Nożnej (FIFA) swego czasu chwaliła się, że ostatnie Mistrzostwa Świata w Rosji oglądała rekordowa liczba widzów, łącznie na stadionach, w przeróżnych strefach kibica i przed telewizorami. Okazało się bowiem, że mundial przyciągnął ponad połowę populacji całego świata - 3,5 miliarda osób! Nie da się ukryć, że wraz z dostępnością do mediów rośnie wymiernie zainteresowanie piłką nożną, coraz gorliwiej śledzi się również rozmaite rankingi - z wypiekami na twarzy fani piłkarzy czekają na kolejne bramki swoich faworytów, a konkurs o "Złotą piłkę" wywołuje czasami naprawdę skrajne emocje. Dzisiaj przyjrzymy się bliżej głównemu rankingowi FIFA. Dowiemy się, jak powstał, od kiedy jest prowadzony, jakie są jego główne zasady, a także znaczenie, które przekłada się bezpośrednio na świat futbolu.

Czym jest i kiedy powstał ranking FIFA?

Ranking FIFA to zestawienie punktowe 210 (po wyłączeniu Rosji) drużyn narodowych zrzeszonych w Międzynarodowej Federacji Piłki Nożnej. W zamierzeniu kreatorów tego systemu miało to być jak najbardziej wiarygodne odzwierciedlenie aktualnego stanu panującego w światowym futbolu, biorąc pod uwagę zwycięstwa w meczach. Głównym sponsorem stała się firma Coca Cola. Ranking ten zmieniał się przez lata, ale zanim przystąpimy do omawiania szczegółów, cofnijmy się na chwilę do momentu, kiedy powstał.

Historia rankingu FIFA wcale nie jest taka stara, biorąc pod uwagę, że sama Federacja początki swoje wywodzi od jej założenia w Paryżu w roku 1904. Dopiero wraz z rokiem 1990 pojawił się pierwszy ranking, który wtedy jeszcze nie uwzględniał wszystkich algorytmów znanych z obecnych czasów. Był to wówczas tylko częściowy ranking obejmujący dokonania reprezentacji narodowych w piłce nożnej podczas ostatniego roku rozgrywek. Sytuacja powtórzyła się przez kolejne dwa lata i dopiero od 1993 roku ranking nabrał charakteru comiesięcznego (z małym wyjątkami, gdy narodowe jedenastki nie grały meczów) zestawienia.

Ewolucja rankingu na przestrzeni lat

Podstawowe algorytmy brane pod uwagę przy ustalaniu pierwotnego rankingu dotyczyły przyznawania punktów w zależności od zwycięstwa w meczu (3 punkty), remisu (1 punkt) i przegranej (0 punktów). System był zatem idealnym odzwierciedleniem metody liczenia w rozgrywkach ligowych. Już wtedy jednak zaczęły się pojawiać głosy postulujące przeorganizowanie rankingu.

Czas na pierwsze istotne zmiany przyszedł wraz z rokiem 1999. Od tej pory zaczęto uwzględniać w punktacji także liczbę strzelonych bramek, rangę spotkania i miejsce (gospodarz czy gość), a także (o co zabiegali przedstawiciele słabszych drużyn) ogólny poziom piłkarski danego kontynentu. Jednak i w tym wypadku system nie był jeszcze doskonały.
W związku z tym, w roku 2006, w perspektywie zbliżających się kolejnych Mistrzostw Świata w Niemczech, podjęto decyzję o kolejnej reformie. Wykreślono z systemu ilość strzelanych bramek oraz relację "gospodarz czy gość". Ponadto skrócono czas, z którego suma wyników była brana pod uwagę. Obecnie wynosi on 4 lata (czas między Mistrzostwami Świata), a nie jak wcześniej 8.

O ile kolejne zmiany w rankingu miały charakter raczej tylko kosmetyczny, a dotyczyły w głównej mierze czasu ukazywania się kolejnych odsłon zestawienia, o tyle w 2018 roku doszło do finalnej (póki co) reformy.

Nowa odsłona rankingu FIFA - aktualny stan

Po długim okresie testowania i analizowania najlepszego sposobu obliczania światowego rankingu FIFA, nowy model wszedł w życie w sierpniu 2018 roku po zatwierdzeniu przez Radę Federacji. Stało się to zatem tuż po Mistrzostwach Świata w Rosji.

Ta nowa wersja opracowana przez FIFA została nazwana „SUM”, ponieważ opiera się na dodawaniu lub odejmowaniu zdobytych albo utraconych punktów w grze, zamiast uśredniania punktów gry w danym okresie czasu. Punkty, które są dodawane lub odejmowane, są częściowo określane przez względną siłę dwóch przeciwników, a co ciekawe brane jest pod uwagę także swoiste logiczne oczekiwanie, że drużyny znajdujące się wyżej w rankingu będą lepiej radzić sobie na boisku z drużynami uplasowanymi niżej. Warto dodać, że inspiracją dla twórców nowego modelu systemu był... ranking szachowy autorstwa Arpada Elo.

Wskazuje się na kilka podstawowych zalet naliczania nowego rankingu FIFA. Przede wszystkim zniwelowano problemy związane z poprzednim obliczaniem średniej rocznej punktów. Poza tym poprzedni system stawiał za wysoko porzeczkę dla drużyn spoza Europy i Ameryki Południowej. Drużyny będą teraz miały równe szanse na poprawę w
pozycji niezależnie od ich przynależności regionalnej. Ponadto, aby złagodzić negatywne konsekwencje przegranych meczów w rundach pucharowych turniejów mistrzowskich, nie odejmuje się punktów przegranym w tych spotkaniach drużynom. Wprowadzono również nowe kategorie meczów nadawane z uwagi na ich rangę. Mecze towarzyskie otrzymały od tej pory niższą wagę w porównaniu z meczami konkurencyjnymi. Aktualny Ranking: https://rankingi-sportowe.pl/ranking-fifa/

Koniecznie trzeba jeszcze wspomnieć o Światowym Rankingu Kobiet FIFA (WWR), gdzie drużyny są klasyfikowane według wartości, która jest miarą ich rzeczywistej siły. Ponieważ pierwszy mecz miał miejsce nieco ponad 50 lat temu (17 kwietnia 1971 roku, kiedy Francja zmierzyła się z Holandią), możliwe było zatem kompleksowe skatalogowanie danych dotyczących międzynarodowej piłki nożnej kobiet.

Znaczenie rankingu FIFA w praktyce

Jak to jednak wszystko wygląda w praktyce? Najłatwiej prześledzić to na przykładzie naszej polskiej reprezentacji. Otóż jeśli chodzi o ranking FIFA Polska zajmuje obecnie 26 lokatę. Oznacza to, ze wśród 210 narodowych federacji piłki nożnej plasujemy się na całkiem niezłej pozycji. Najniższą pozycją Polski było do tej pory miejsce 78 w roku 2013, a przed nami znalazły się takie "potęgi" futbolu jak Sierra Leone, Haiti, Uzbekistan czy Togo. Widać tutaj znaczenie rankingu, który odzwierciedlił faktyczny (kiepski) stan piłki nożnej anno domini 2013. Gwoździem do trumny była wtedy przegrana Polski z Ukrainą oraz brak awansu do Mistrzostw Świata w 2014 roku. Efektem domina doszło też do odwołania trenera.

Sprawność działania rankingu FIFA w praktyce pokazał także rok 2017, kiedy Polska wspięła się na swoje wyżyny, oczywiście od czasu istnienia rankingu. Na 5 miejsce w światowym zestawieniu zapracowała cała drużyna narodowa pod batutą Adama Nawałki. Dotarliśmy wtedy do 1/4 Euro 2016, a także awansowaliśmy do kolejnego mundialu.